Osetnik

Osetnik
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	lidzbarski
Gmina	Orneta
Liczba ludności (2010)	98
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Osetnik
Położenie na mapie Polski Osetnik
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Osetnik (niem. Wusen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie lidzbarskim, w gminie Orneta. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 98 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Teresa Mackieło.

Położenie

Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Równinie Orneckiej, na wschód od rzeki Pasłęki, 13 km na północny zachód od Ornety, przy granicy z powiatem braniewskim.

Dzieje miejscowości

W 1289 roku biskup Henryk Fleming nadał swemu bratu staropruską osadę Wosen położoną w górnym biegu Pasłęki, o powierzchni 100 łanów. Na obszarze tego nadania powstały wsie Osetnik i Wojnity. W źródłach z 1317 roku teren Osetnika nazwany jest polem Tristin. Ze względu na zaginięcie przywileju lokacyjnego niewiele wiadomo o pierwszym okresie dziejów wsi. Przywilej został odnowiony w 1404 roku. W XVI wieku wieś jedynie nieznacznie ucierpiała ostatniej wojny polsko-krzyżackiej i już po kilku latach była ponownie w pełni zagospodarowana; była tu również karczma. Prawdopodobnie niedługo po zakończeniu wspomnianej wojny (przed rokiem 1539) wieś przeszła w posiadanie kapituły warmińskiej. W 1637 roku Osetnik raz jeszcze otrzymał przywilej lokacyjny, bowiem dwa poprzednie zaginęły podczas wojen szwedzkich. W połowie XVII wieku wieś obejmowała 96 łanów (wraz z Dąbrówką), na których gospodarowało 32 chłopów (w tym dwóch sołtysów) oraz karczmarz. W 1783 roku była to wieś królewska; działała tu wówczas papiernia.

Kościół w Osetnik wzniesiono prawdopodobnie na przełomie XIII i XIV wieku; na skutek licznych przeróbek i remontów zatracił on pierwotny styl. Przy kościele działała zapewne szkoła parafialna, ale brak o niej wiadomości. Szkoła państwowa powstała najprawdopodobniej pod koniec XVIII wieku.

Przed wybuchem II wojny światowej większość mieszkańców utrzymywała się z rolnictwa i leśnictwa, 146 osób pracowało w przemyśle i rzemiośle, a 43 w handlu i komunikacji.

Liczba mieszkańców i gospodarstw

1783 - 68 gospodarstw rolnych

1820 - 510 osób, 62 gospodarstwa rolne

1857 - 955 osób

1905 - 1052 osoby

1933 - 868 osób

1939 - 831 osób, 203 gospodarstwa domowe

Kultura

We wsi zorganizowano imprezy towarzyszące w ramach Bażyńskich Dni Literatury Regionalnej.

Zabytki

• Ruiny XV-wiecznego kościoła, dzwony z tego kościoła znajdują się obecnie na terenie Niemiec, natomiast fragmenty ołtarza przeniesiono do kościoła w Chwalęcinie.
• Dawna plebania.
• Domy warmińskie (nr 14, 23, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 35, 37); budynki gospodarcze w zagrodach nr: 4, 7, 9, 11, 17, 23, 27, 29, 31, 34, 38; drewniane stodoły w zagrodach nr: 23, 32 i 34.
• Zespół kapliczek, jedna z nich, dość oryginalna, usytuowana jest w centrum wsi w pobliżu kościoła.

Bibliografia

1. Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.
2. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
3. Wojewódzka ewidencja zabytków [data dostępu: 12.11.2013]
4. Gminna ewidencja zabytków w: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Część I [data dostępu: 12.11.2013]
5. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 12.11.2013]
6. Verwaltungsgeschichte [data dostępu: 12.11.2013