Małszewo

Małszewo
Kapliczka w Małszewie Wikipedia [15.09.2014]
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	szczycieński
Gmina	Jedwabno
Liczba ludności (2010)	179
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	12-122
Tablice rejestracyjne	NSZ
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Małszewo
Położenie na mapie Polski Małszewo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Małszewo (niem. Malschöwen, od 1938 r. Malshöfen) – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Jedwabno. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Charakterystyka fizjograficzna

Wieś położona jest na Pojezierzu Mazurskim, w południowej części województwa warmińsko-mazurskiego. Miejscowość leży na południowo-zachodnim brzegu Jeziora Małszewskiego, 7 km na północ od Jedwabna.

Dzieje miejscowości

Przed przybyciem Krzyżaków okolice te zamieszkiwało plemię Galindów. Przy leśnej drodze z Małszewa do Dłużka znajdowało się pruskie grodzisko na górze zwanej Zamkową. Wieś została założona w 1383 roku na prawie chełmińskim 50 łanach, nadanych braciom, niejakim Janowi i Jakubowi. Jej nazwa pochodzi od jeziora, nad którym ją założono, w języku Prusów zwanego Malsobe. W 1447 roku jeden z kolejnych właścicieli, Jurga z Bratjana, zamienił Małszewo na 52 łany w Turznicy (powiat ostródzki), Zakon Krzyżacki przekształcił zaś ją w wieś czynszową i w części ziemiańską. Już przed 1511 rokiem istniała we wsi karczma, a w 1601 roku odnotowany został młyn, który prawdopodobnie działał już wcześniej. W późniejszym czasie ziemianie z Małszewa otrzymali prawo połowu ryb na Jeziorze Małszewskim. W wyniku działań wojennych podczas II wojny światowej miejscowość została zniszczona w 10%. Na początku lat 50. utworzono tu PGR Małszewo. Małszewo wykorzystuje swe położenie i zwraca się ku turystyce. Znajduje się tu wiele domków letniskowych. Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Jarosław Pokrzywnicki.

Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach:

1782 – 46 gospodarstw

1818 – 219 osób,49 gospodarstw

1939 – 397 osób

1954 – 246 osób

2010 – 167 osób

Kultura

W latach 80-tych XX wieku działała tu kapela ludowa „Mazurskie Pofajdoki” .

Zabytki

• Unikatowa drewniana karczma z 1813 roku (lub z końca XVIII wieku), złożona z dwóch przylegających do siebie budynków: karczmy i stajni.
• Drewniany młyn wodny nad strumieniem
• Kilka drewnianych chałup (m.in. nr 7 i 8)

Inne

• Na Dużej Górze (Zamkowej Górze) w pobliżu Małszewa znajdowało się grodzisko Prusów

Turystyka

• Czerwony szlak rowerowy o długości 25,5 km - przebieg trasy: Olsztyn - Szczęsne - Klewki - Kaborno - Nowa Wieś - Kopanki - Łajs - Małszewo

Bibliografia:

1. Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I-II, Olsztyn 2011.
2. Ambroziak Sławomir, Dzieje parafii, kościołów i życia religijnego gminy Jedwabno (Jedwabno, Małga, Nowy Dwór), Rocznik Mazurski, t. 5, 2001, s. 3-30.
3. Ambroziak Sławomir, Historia gminy Jedwabno, http://www.jedwabno.pl/historia [data dostępu: 22.08.2013]
4. Ambroziak Sławomir, Z dziejów gminy Jedwabno, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, s. 7-15.
5. Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
6. Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
7. Bank Danych Lokalnych GUS: http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims [data dostępu: 22.08.2013]
8. Wojewódzka Ewidencja Zabytków:http://www.wuoz.olsztyn.pl/ [data dostępu: 22.08.2013]

Przypisy