Szestno

Szestno
Późnogotycki kościół katolicki, źródło: http://www.wikipedia.pl, 12.09.2013.
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	mrągowski
Gmina	Mrągowo
Sołectwo	Szestno
Liczba ludności (Pole-obowiązkowe)	Pole-obowiązkowe
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Tablice rejestracyjne	NMR
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Szestno
Położenie na mapie Polski Szestno
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Szestno (Szesno, niem. Seehesten) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Mrągowo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Charakterystyka fizjograficzna

Miejscowość położona jest nad jeziorami Juno i Salęt. We wsi pozostał dawny układ parku krajobrazowego z bogatym starodrzewem. Miejscowość znajduje się na terenie fizjograficznym charakterystycznym dla powiatu mrągowskiego, który leży w obrębie dwóch regionów: część zachodnia do linii Lipowo - Kosewo - Baranowo - Cudnochy to obszar wyniesień Pojezierza Mrągowskiego; część wschodnia to Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, stanowiąca rozległe obniżenie w pasie pojezierzy Polski Północno-Wschodniej. Ukształtowanie terenu jest typowe dla obszarów polodowcowych. Występuje tutaj także skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych (14% powierzchni) oraz rozległe, zwarte kompleksy leśne (31% powierzchni).

Dzieje miejscowości

W XIV-XVI w. znajdował się tutaj zamek, funkcjonował także folwark krzyżacki. Zamek został spalony w trakcie najazdu litewskiego. W latach 1350-1360 w miejscu spalonego budynku powstał nowy zamek murowany. Na podgrodziu zamku rozwinęła się osada rzemieślnicza w postaci tzw. liszki. W zamku rezydowali, w latach 1401–1525, prokuratorzy krzyżaccy, podlegający komturom bałgijskim, a także okresowo ryńskim (do 1426 r.). Zamek wchodził w skład łańcucha twierdz obronnych, które rozlokowano po zachodniej stronie Wielkich Jezior Mazurskich. W 1401 r. komtur Ulrich von Jungingen lokował tu wieś czynszową na 40 włókach. Urlich von Juningen wydzielił ze wspomnianej ziemi 4 włóki dla sołtysa, 4 na uposażenie parafii oraz 8 dla karczm. W 1451 r. w Szestnie były cztery karczmy. Wieś otrzymała cztery lata wolnizny. Nazwa miejscowości ma rodowód pruski - pochodzi od imienia Sest, albo od słowa "sestes" - posiadłość.

W XV w. na terenie wsi powstała parafia, która należała do archiprezbiteriatu reszelskiego. Po sekularyzacji Prus, aż do 1980 r. funkcjonował tutaj kościół luterański. W latach 1525–1725 w Szestnie mieściła się siedziba starostwa, zaś folwark stał się majątkiem książęcym. Według Kętrzyńskiego w 1536 r. w liszce – podzamczu mieszkali jedynie Niemcy. Sytuacja uległa zmianie ok. 1566 r., skoro osiedlił się tu polskojęzyczny pleban Wojciech Rębowski. W XVI w. liszkę określano jako Freiheit Sehesten. Mówiono w ten sposób o terenach rządowych. Szestno przez dłuższy okres funkcjonowało jak miasteczko - nie posiadało jednak praw miejskich. Cechą charakterystyczną dla takich miejscowości było prawo utrzymywania wielu karczm.

W 1612 r. Szestno przejął Otto von der Groeben. Zabudowa wsi miała kształt ulicówki, ale z charakterystycznym dla miasteczka placem na środku – tzw. placem targowym bez ratusza. W 1648 r. obok kościoła wybudowano przytułek dla ubogich. W 1721 r. Szestno otrzymało od starosty wilkierz, jaki posiadały ośrodki miejskie, ustalający porządek prawny obowiązujący wszystkich tutejszych mieszkańców. 1752 r. zlikwidowano starostwa, wówczas Szestno zostało jednym z siedmiu wielkich powiatów, na które podzielono Prusy. W skład powiatu wchodziły następujące miejscowości: Ryn, Giżycko i Węgorzewo. Siedziba landratu została umieszczona w Rynie. Po 1818 r., kiedy zlikwidowano powiat Szestno, miejscowość straciła na znaczeniu. W 1939 r. na obszarze wiejskim było 109 gospodarstw domowych, w tym 32 rolnicze. W latach 20. XX w. Szestnem zarządzała rodzina Klugkist. Po II wojnie światowej powstał tutaj PGR.

Gospodarka

We wsi znajdują się gospodarstwa agroturystyczne. Działa też wytwórnia pasz i przedsiębiorstwo usługowo-handlowe.

Edukacja

We wsi funkcjonuje Gimnazjum Publiczne.

Bezpieczeństwo

Obecnie we wsi działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.

Ludzie związani z miejscowością

• Otto von der Groeben - właściciel Szestna w XVII w.
• Marcin Giersz, także Gerss (1808-1895) - mazurski nauczyciel, pisarz i wydawca, działacz luterański.

Zabytki

We wsi znajdują następujące zabytki: późnogotycki kościół, ruiny gotyckiego zamku krzyżackiego oraz XIX-wieczny budynek (dziś zajazd) na fundamentach największego w państwie krzyżackim młyna wodnego, cmentarz rodziny Klugkist (założony w latach 30. XX w.).

Bibliografia

Mrągowo. Z dziejów powiatu i okolic, pod red. Andrzeja Wakara, Olsztyn 1975, 487 ss.

http://www.it.mragowo.pl/media/art/707/file/historia.pdf, 12.09.2013.

Zobacz też

http://www.mragowo.wm.pl