Nowy Dwór

Nowy Dwór
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	szczycieński
Gmina	Jedwabno
Liczba ludności (2010)	313
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	12-122
Tablice rejestracyjne	NSZ
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Nowy Dwór
Położenie na mapie Polski Nowy Dwór
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Nowy Dwór (niem. Neuhof) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Jedwabno. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 313 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Danuta Trzcińska.

Położenie

Wieś położona jest na Pojezierzu Mazurskim, w południowej części województwa warmińsko–mazurskiego. Miejscowość leży w odległości 12 km na zachód od Szczytna, w pobliżu drogi krajowej nr 58 w kierunku Jedwabna.

Dzieje miejscowości

Wieś została założona w 1571 roku. W 1579 roku zajmowała obszar 26 łanów gruntów. Wiadomo, że w 1670 roku osiedliło się w niej trzech ziemian na prawie chełmińskim. W następnym stuleciu przywilej odnowiono na istniejące już łany oraz dodatkowo na 14 łanów nowizn na prawie chełmińskim w ramach osadnictwa szkatułowego. W połowie XIX wieku wieś obejmowała 30 łanów.

Ewangelicki kościół został wybudowany w 1901 roku. Obecnie jest to siedziba parafii rzymskokatolickiej pw. św. Wojciecha.

W wyniku działań wojennych podczas II wojny światowej wieś została zniszczona w 10%. W latach powojennych założono tu Ochotniczą Straż Pożarną, która działa do dziś. Od lat 50. XX wieku funkcjonowało tu również Państwowe Gospodarstwo Rolne.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.

Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych okresach:

• 1782 r. – 26 gospodarstw

• 1818 r. – 128 osób, 26 gospodarstw

• 1858 r. – 23 gospodarstwa

• 1939 r. – 415 osób

• 1954 r. – 314 osób

• 2010 r. – 237 osób

Szkolnictwo

• szkoła podstawowa
• oddział przedszkolny

Zabytki

• kościół pw. św. Wojciecha z 1901 roku; wieża dawniej była wyższa (cześć spaliła się w latach 80. XX wieku); przed kościołem granitowy głaz – pozostałość po pomniku upamiętniającym żołnierzy poległych w I wojnie światowej
• dawna plebania ewangelicka, naprzeciwko kościoła; obecnie szkoła podstawowa
• budynek szkoły w sąsiedztwie kościoła z przełomu XIX i XX wieku; na elewacji frontowej uchwyt z żelaza – pozostałość po szkolnym dzwonku
• dawny dom ludowy, obecnie biblioteka
• dawny cmentarz ewangelicki, na skraju wsi; zdewastowany

Ludzie związani z miejscowością

• Bernard Piotr Mius (ur. 1952) — urodzony w Nowym Dworze samorządowiec, burmistrz miasta i gminy Pasym

Bibliografia

1. Ambroziak Sławomir, Dzieje parafii, kościołów i życia religijnego gminy Jedwabno (Jedwabno, Małga, Nowy Dwór), Rocznik Mazurski, t. 5, 2001, ss. 3–30.
2. Ambroziak Sławomir, Historia gminy Jedwabno, [w:] Strona Gminy Jedwabno [22.08.2013]
3. Ambroziak Sławomir, Z dziejów gminy Jedwabno, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 7–15.
4. Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
5. Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
6. Bank Danych Lokalnych GUS [10.09.2013]
7. Wojewódzka Ewidencja Zabytków [10.09.2013]