Piasutno

Piasutno
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	szczycieński
Gmina	Świętajno
Liczba ludności (2010)	420
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	12-140
Tablice rejestracyjne	NSZ
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Piasutno
Położenie na mapie Polski Piasutno
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Piasutno (niem. Piasutten, od 1938 r. Seenwalde) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Świętajno. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 420 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Bogdan Komosiński.

Położenie

Wieś położona jest na Pojezierzu Mazurskim, w południowej części województwa warmińsko–mazurskiego. Miejscowość leży w odległości 4 km na północ od Świętajna, na południowym brzegu jeziora Piasutno.

Dzieje miejscowości

Wieś została założona w 1678 roku na prawie chełmińskim na 40 łanach; zasadźcą był Fryderyk Spek z Marksewa, który otrzymał 4 łany sołeckie, zaś w 1682 roku przywilej na prowadzenie karczmy oraz na połów ryb w jeziorze Piasutno. Stosunkowo dobra gleba przyczyniła się do szybkiego zaludnienia osady. W połowie XIX wieku obejmowała ona ponad 83 łany. W 1861 roku do wsi przyłączono osiedle Wyrok, które liczyło wówczas 4 gospodarstwa i 5 łanów, a także kolonię Łęg. Przed wybuchem II wojny światowej była to jedna z największych wsi w okolicy.

Szkoła we wsi (dwuklasowa) istniała już w pierwszej połowie XIX wieku. W 1931 roku staraniem Jana Boenigka powstała w Piasutnie (a dokładniej w należącym do wsi przysiółku Łęg) pierwsza polska szkoła na Mazurach; nauczycielem był Jerzy Lanc. Niestety, zastraszeni chłopi nie chcieli posyłać do niej dzieci – Lanc miał tylko jedną, opóźnioną w rozwoju, uczennicę.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa, w którego skład wchodzi również Powałczyn.

Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych latach:

• 1782 r. – 60 gospodarstw

• 1818 r. – 475 osób, 79 gospodarstw

• 1858 r. – 728 osób, 101 gospodarstw

• 1939 r. – 913 osób

Ludzie związani z miejscowością

• Jan Boenigk (1903–1982) – działacz mazurski; założyciel szkoły polskiej w Piasutnie
• Jerzy Lanc (1901–1932) – działacz społeczno–oświatowy, nauczyciel w szkole polskiej w Piasutnie; zimą 1932 roku w pokoju, który wynajmował, odnaleziono jego ciało; ślady wskazywały na otrucie

Zabytki

• dobrze zachowana zabudowa drewniana, głównie z początku XX wieku
• budynek szkoły z 1894 roku, w centrum wsi, z czerwonej cegły, piętrowy, z częścią mieszkalną dla nauczyciela
• dawny cmentarz ewangelicki, za wsią, wśród starych lip

Bibliografia

1. Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I–II, Olsztyn 2011.
2. Gąsiorowski Andrzej, Podróże historyczne i krajoznawcze po pograniczu pruskim 1466-1939, Olsztyn 2005.
3. Grabowski Sławomir, Z dziejów gminy Świętajno, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, ss. 38–43.
4. Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
5. Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
6. Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
7. Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
8. Bank Danych Lokalnych GUS [10.09.2013]
9. Deutsche Verwaltungsgeschichte [10.09.2013]

Przypisy

<references>