Rogale Wielkie

Rogale Wielkie
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	piski
Gmina	Biała Piska
Liczba ludności (2010)	82
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Kod pocztowy	12-230
Tablice rejestracyjne	NPI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Rogale Wielkie
Położenie na mapie Polski Rogale Wielkie
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Rogale Wielkie (niem. Gross Rogallen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Biała Piska. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 82 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Radosław Szczesik.

Położenie

Wieś położona jest na terenie Pojezierza Ełckiego wchodzącego w skład Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, w pobliżu granicy województwa warmińsko–mazurskiego z województwem podlaskim, 14 km na wschód od Białej Piskiej, 7 km na północ od Szczuczyna (woj. podlaskie). Na północ od wsi (około 3 km) leży Jezioro Borowe.

Dzieje miejscowości

Osada istniała już przed wojną trzynastoletnią (1454–1466). Przywilej otrzymała w 1471 roku na prawie magdeburskim – 30 łanów dostał Maciej Rogala oraz spokrewnieni z nim: Maciej, Grzegorz i Stefan. Nazwa wsi pochodzi od jednego z właścicieli. W maju 1710 roku dotarła tutaj wielka epidemia dżumy, w wyniku której populacja wsi poważnie się zmniejszyła (zmarło 81 osób). Rogale Wielkie długo należały do parafii ewangelickiej w Różyńsku Wielkim; dopiero w 1902 roku zostały włączone do nowo utworzonej parafii w Skarżynie.

Szkoła we wsi powstała w 1855 roku. W 1935 roku jeden nauczyciel nauczał w niej 35 dzieci. Po II wojnie światowej uruchomiono ją ponownie pod koniec 1946 roku w odremontowanym dawnym budynku; funkcjonowała do lat 70.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.

Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:

• 1857 r. – 172 osoby

• 1864 r. – 211 osób

• 1867 r. – 224 osoby

• 1871 r. – 228 osób

• 1895 r. – 230 osób

• 1925 r. – 252 osoby

• 1933 r. – 230 osób

• 1939 r. – 214 osób

• 1988 r. – 114 osób

Religia

Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej w Skarżynie.

Zabytki

• dawny cmentarz ewangelicki z XIX wieku; pochowanych jest tutaj dwóch żołnierzy armii rosyjskiej poległych w latach 1914–1915
• dawna szkoła (dom nr 14), murowana, z początku XX wieku oraz kilka murowanych zagród z tego samego okresu (nr 2, 4, 8, 11, 15, 17)

Bibliografia

1. Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I, Olsztyn 2011.
2. Białuński Grzegorz, Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
3. Białuński Grzegorz, Przyczynek do przebiegu zarazy dżumy w starostwie piskim w latach 1709-1711, Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, ss. 51–57.
4. von Hippel Rudolf, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19–20, 2010–2011, ss. 83–157.
5. Pawlicki Ryszard Wojciech, Cmentarze i mogiły wojenne z okresu pierwszej wojny światowej na obszarze byłego powiatu piskiego, Znad Pisy, nr 4, 1996, ss. 49–69.
6. Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
7. Sawicki Ryszard, Dzieje wsi i parafii Skarżyn. Monografia historyczno-pastoralna, Znad Pisy, nr 15, 2006, ss. 52–77.
8. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
9. Deutsche Verwaltungsgeschichte [05.08.2013]
10. Bank Danych Lokalnych GUS [05.08.2013]
11. Strona Urzędu Gminy Biała Piska [05.08.2013]