Trzonki

Trzonki
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	piski
Gmina	Pisz
Liczba ludności (2010)	191
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Kod pocztowy	12-200
Tablice rejestracyjne	NPI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Trzonki
Położenie na mapie Polski Trzonki
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Trzonki (niem. Trzonken, od 1938 r. Mövenau) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Pisz. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 191 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Regina Ignaczuk-Franas.

Położenie

Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na Równinie Mazurskiej, 8 km na północ od Pisza, w pobliżu jeziora Roś, około 1 km na wschód od drogi krajowej nr 63.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała jako dobra służebne w 1513 roku, gdy zakupili je Stanisław Zegadło i Mikołaj Wróbel. Obejmowała ona 20 łanów na prawie magdeburskim. Wcześniej istniała w pobliżu buda rybacka. W 1547 roku przywilej na Trzonki został odnowiony przez księcia Albrechta. W wyniku epidemii dżumy, która dotarła do wsi latem 1710 roku, populacja miejscowości znacznie się zmniejszyła (zmarło 73 mieszkańców).

Szkoła we wsi powstała w 1737 roku. W 1935 roku uczęszczało do niej 94 dzieci, pracowało dwóch nauczycieli.

Przez wieś od 1905 roku przebiegała linia kolejowa Pisz – Orzysz, znajdował się tu dworzec składający się z czterech budynków: dworca, dwóch gospodarczych i magazynu spedycji kolejowej. Po zdemontowaniu linii w 1945 roku część zabudowań rozebrano; pozostałe dwa znajdują się obecnie w prywatnych rękach. Pierwszym wójtem we wsi po II wojnie światowej był Edward Müller.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.

Liczba mieszkańców w poszczególnych okresach:

• 1857 r. – 155 osób

• 1864 r. – 210 osób

• 1867 r. – 216 osób

• 1933 r. – 284 osoby

• 1939 r. – 286 osób

• 1988 r. – 179 osób

Szkolnictwo

W Trzonkach działa szkoła podstawowa.

Zabytki

• budynek dworca kolejowego z początku XX wieku, wraz z budynkiem gospodarczym
• dawny cmentarz ewangelicki z pierwszej połowy XX wieku

Bibliografia:

1. Białuński Grzegorz, Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
2. Białuński Grzegorz, Przyczynek do przebiegu zarazy dżumy w starostwie piskim w latach 1709-1711, Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, ss. 51–57.
3. von Hippel Rudolf, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19–20, 2010–2011, ss. 83–157.
4. Jasiński Stanisław, Żywiczyński Adam, Węzeł kolejowy w Piszu (Część I), Znad Pisy, nr 10, 2001, ss. 122–140.
5. Olszak Piotr, Przegląd budownictwa drewnianego na Ziemi Piskiej, Znad Pisy, nr 10, 2001, ss. 106–121.
6. Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
7. Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
8. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
9. Worobiec Antoni, Worobiec Krzysztof A., Z dziejów szkolnictwa na Ziemi Piskiej, Znad Pisy, nr 13/14, 2004/2005, ss. 73-90.
10. Deutsche Verwaltungsgeschichte [20.08.2013]
11. Bank Danych Lokalnych GUS [20.08.2013]
12. Strona Urzędu Gminy Pisz [20.08.2013]