Zabudowa drewniana wsi Klon
| Zabudowa drewniana wsi Klon | |
| | |
| typ obiektu: | chaty |
| datacja: | od k. XIX w. |
| powiat: | szczycieński |
| gmina: | Rozogi |
| miejscowość: | Klon |
Zabudowa drewniana wsi Klon
Spis treści
Położenie
Klon – wieś w położona w powiecie szczycieńskim, w gminie Rozogi.
Opis
Wieś Klon położona na pograniczu mazursko-kurpiowskim ma układ ulicówki, której zabudowa ustawiona była wzdłuż jednej ulicy. W Klonie domy ustawione są szczytem do drogi. Takie ustawienie kiedyś dominowało na Mazurach, a obecnie jest rzadko spotykane. Klon jest obecnie największym i najcenniejszym na Mazurach oraz w skali kraju zespołem tradycyjnej zwartej drewnianej zabudowy z końca XIX wieku. W latach 70. XX wieku został wpisany do rejestru zabytków ówczesnego województwa olsztyńskiego.
Wieś szkatułowa, lokowana 1645 roku na ówczesnych 56 włókach gruntu (około 1000 ha). Jedna z niewielu wsi na Mazurach o przewadze katolików. W 1893 roku wieś zniszczył pożar. Zarówno I i II wojnę światową wieś przetrwała bez większych strat w zabudowie. Po drugiej wojnie rozpoczęły się jednak procesy dewastacji zabudowy wsi, które trwają nadal. Do dziś zachowało się około 40 drewnianych chałup różnych typów i w różnym wieku oraz skromnych zabudowań gospodarczych stodół i obór. To stanowi zaledwie połowę tego, co było tuż po wojnie. Jest tu jedna z ostatnich na Mazurach zachowana in situ chałupa z podcieniem szczytowym. Istnieją archaiczne domy, które pod wspólnym dachem kryją pomieszczenia inwentarskie i pomieszczenia mieszkalne. Jest także przykład domu w postaci chałupy z dachem półszczytowym, charakterystycznym dla Podhala. Katolicyzm mieszkańców wsi przejawiał się tym, że niemal wszystkie domy zostały przyozdobione drewnianymi krzyżami.
Ciekawostki
Wieś wyróżnia się także tym, że posiada dwie świątynie. W środku wsi znajduje się murowany z granitu polnego i cegły kościół katolicki z 1866 roku. W pewnym oddaleniu od niego znajduje się murowany, z drewnianą wieżą zbór protestancki z okresu międzywojennego. Obecnie jest nieczynny i zniszczony, wewnątrz zachowały się niektóre elementy wyposażenia.
Przed budynkiem dawnej szkoły stoi pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli w czasie I wojny światowej.
We wsi dwie kapliczki. Jedna o charakterze przydrożnym na początku wsi od strony wjazdu z Rozog, a druga, o cechach stylowych neogotyckich, wzniesiona w sąsiedztwie kościoła.
Bibliografia
Toeppen Max, Historia Mazur, Olsztyn 1995.
Warmia i Mazury. Przewodnik, Olsztyn 1993.
