Hufiec Wschodniopruskiego Związku Harcerstwa Polskiego w Niemczech
| Hufiec Wschodniopruskiego Związku Harcerstwa Polskiego w Niemczech | |
| | |
| Rodzaj organizacji | Organizacja harcerska |
| Rok założenia | 1935 |
Hasło_do_definicji ...
Spis treści
Historia
Działalność harcerska na Warmii i Mazurach została podjęta po I wojnie światowej. W 1919 Zbigniew Pieniężny założył w Olsztynie pierwszy zastęp harcerski. Brak kadry, mundurów, dostatecznej znajomości metody harcerskiej spowodowały rozwiązanie tego zastępu po kilku miesiącach spotkań.
W czerwcu 1920 Ministerstwo Spraw Wojskowych w Warszawie powołało Naczelną Komendę Organizacji Harcerskiej na Warmii i Mazurach z siedzibą w Działdowie. Komendantem został druh Adam Ciołkosz. Bardzo ważnym jej zadaniem było wsparcie działań polskich przed nadchodzącym plebiscytem. Po przegranym plebiscycie, w październiku 1920 zawieszono działalność Komendy. W 1923 Zbigniew Pieniężny ukończył kurs w Sulejowie (Chorągiew Łódzka) i ponownie w 1924 zawiązał w Olsztynie drużynę harcerską. Jednak pojedyncza drużyna nie spowodowała rozwoju ruchu harcerskiego w innych miejscowościach. Dlatego po rocznej działalności olsztyńscy harcerze zawiesili działalność. Przyczyn braku powodzenia działań harcerskich polskie władze konsularne upatrywały w braku możliwości oparcia się o funkcjonowanie polskiego szkolnictwa i oczywiście w sprzeciwie administracji niemieckiej.
Po 1929 zaczęły powstawać na Warmii i Mazurach polskie szkoły. Nauczyciele przybywający wtedy z Polski znali dobrze zasady pracy harcerskiej. Dlatego w 1931 zaczęły znów powstawać drużyny harcerskie. Prekursorami działalności byli Edward Turowski, Otylia Teszner - Grot, Jan Hedrych, Anna Sendrowska. Powolny, lecz stały rozwój drużyn doprowadził do powołania 25 października 1935 Hufca Wschodniopruskiego. Obejmował on swoim zasięgiem Warmię, Mazury i Powiśle. Komendantem hufca został Ryszard Knosała. Sprawował on swoją funkcję nieoficjalnie, gdyż będąc obywatelem polskim nie wolno mu było angażować się w działanie polskich organizacji. Komendantem oficjalnym był Leon Włodarczak, zastępcami Alfons Barczewski i Antoni Kellmann, sekretarzem Józef Tomke, a zastępcą sekretarza Otylia Teszner, skarbnikiem Jadwiga Gnatowska. Opiekunem Hufca został ks. Wacław Osiński. Z chwilą powołania Hufca rozwój harcerstwa odbywał się zdecydowanie szybciej. Od 1936 rozpoczęto szkolenia drużynowych i zastępowych w Uniszewie i Pluskach co umożliwiło zakładanie nowych drużyn. W 1937 odbył się w Domu Polskim w Olsztynie zlot drużyn z Warmii, na którym wysoko oceniono dotychczasową działalność organizacyjną na tym terenie. W 1938 drużyny Powiśla zostały włączone do nowo powstałego Hufca Malborskiego, a Hufiec Wschodniopruski przemianowano na Warmiński. Jego komendantką została Otylia Grot.
W 1938 na skutek represji i zakazów niemieckich Harcerstwo na Warmii i Mazurach zmuszono do działalności niemal konspiracyjnej. Unikano publicznych wystąpień i przemarszów, aby nie prowokować interwencji niemieckich. Kiedy jednak władze rozpoczęły zamykanie szkół polskich, rolę krzewienia patriotyzmu przejęły właśnie drużyny harcerskie. Na zbiórkach czytano książki polskie, uczono się historii i śpiewano polskie pieśni. Mimo represji w lipcu 1939 nad jeziorem Serwent odbył się Zlot Harcerski.
Z chwilą wybuchu wojny większość działaczy i instruktorów została aresztowana i osadzona w obozach koncentracyjnych. Podczas wojny zginęli tacy twórcy harcerstwa Warmii i Mazur jak Ryszard Knosała, Leon Włodarczak, Józef Grot, Tadeusz Pezała, Jan Maza.Hufiec Wschodniopruski (później Warmiński) – utworzony 25 października 1935, działający na terenie Warmii, Mazur i Powiśla. Komendantem hufca był Ryszard Knosała[10]. Struktura organizacyjna
Oddział w Olsztynie przewodniczący Jan Grzywaczewski Oddział Jaroty Oddział Nowa Kaletka przewodnicząca Otylia Teszner, Róża Konigsmann Oddział Woryty przewodnicząca Helena Połomska Oddzał Brąswałd przewodniczący Józef Tomke Oddział Butryny przewodniczący Ryszard Knosała Oodział Unieszewo
Hufiec Wschodniopruskiego Związku Harcerstwa Polskiego w Niemczech - decyzja o utworzeniu Hufca zapadła na zebraniu w Olsztynie w dniu 7 października 1935 roku. Wzięli w nim udział najważniejsi działacze Związku Harcerstwa Polskiego w Niemczech: Paweł Kwoczka, Jaózef Kachl, Józef Kwietniewski.
Komendantem Hufca Wschodniopruskiego został wybrany Leon Włodarczak, sekretarzem została Otylia Teszner-Grothowa. W skład organizacji weszły istniejące drużyny, składające się z uczniów szkół polskich w Brąswałdzie, Chaberkowie, Jarotach, Nowej Kaletce, Olsztynie, Pluskach, Unieszewie, Worytach, Skajbotach i Stanclewie. Duże zasługi w przy powstawaniu drużyn położyły wspomniania Otylia Teszner-Grothowa oraz Jadwiga Gnatowska - obie w tym okresie pracowały jako wychowawczynie w polskich przedszkolach.
Pod koniec kwietnia 1936 roku działał 14 drużyn Hufca Wschodniopruskiego na obszarze Warmii i Powiśla. Na początku następnego roku Otylia Teszner-Grothowa została wybrana komendantką Hufca. W tym okresie doszło również do zmiany nazwy organizacji na Hufiec Warmiński. Teszner-Grothowa współpracowała wówczas z nauczycielem RYszardem Knosałą, którą z wielkim zaangażowaniem poświęcał się organizowaniu zlotów harcerskich oraz zajęć dla członków drużyn. Pod koniec lat 30. władze hitlerowskie coraz intensywniej dążyły do organiczenia działalności Hufca Warmińskiego. W połowie 1937 roku wproWadzono zakaz noszenia mundurków przez polskich harcerzy i organizowania centralnych obozów. Ostatni zlot drużyń Hufca Warmińskiego odbył się 24 lipca 1939 roku nad jeziorem Serwent.
Cele i zadania organizacji
...
Działalność
...
Osoby związane z organizacją
...
Ciekawostki
...
Bibliografia
- Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. II, Olsztyn 2011.
- Chłosta Jan, Słownik Warmii, Olsztyn 2002.
- Wądołowska Halina, Społeczno-wychowawcza działalność Związku Harcerstwa Polskiego na Warmii i Mazurach w latach 1919-1980, Olsztyn 1988.
- Wrzesiński Wojciech, Ruch polski na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1920-1939, Olsztyn 1973.
