Ławki (gmina Wilczęta)
| Ławki | |
| | |
 Ruiny kościoła w Ławkach
| |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | braniewski |
| Gmina | Wilczęta |
| Liczba ludności (2010) | 225[1] |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Ławki | |
| Położenie na mapie Polski  Ławki | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Ławki (niem. Lauck) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie braniewskim, w gminie Wilczęta. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 225 mieszkańców (łącznie z Chmielówką i Sośnicą).
Położenie
Wieś położona jest w północno-zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Wysoczyzny Elbląskiej, 5 km na północ od Wilcząt.
Dzieje miejscowości
Ławki były dawną pruską osadę, lokowaną następnie przez przybyłych na ten teren niemieckich osadników. Nazwa wsi ma staropurskie korzenie, a na przestrzeni stuleci ulegała przeobrażeniom: Lauck, Lauckis, Laucke. Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 1289 roku. Pierwszy przywilej lokacyjny Ławek zaginął. Kolejny dokument został wystawiony w roku 1376. W latach 1402-1408 Ławki obejmowały obszar 54 łanów. We wsi działała w tym czasie karczma. 26 lutego 1527 roku miejscowość została zapisana na prawie lennym Piotrowi zu Dohna. W zapisie pojawiła się także wzmianka dotycząca miejscowego kościoła. W 1578 roku w Ławkach mieszkało 12 chłopów, karczmarz, kowal, krawiec, zagrodnik i pasterz. Folwark szlachecki obejmował 19 łanów ziemi.
Kościół w Ławkach został wybudowany w połowie XIV wieku w stylu gotyckim. Od czasów Reformacji podlegał kościołom w Nowicy i Wilczętach. W kolejnych latach, aż do 1945 roku świątynia była filią kościoła w Starym Siedlisku. W północnej części nawy kościoła znajdowała się krypta, w której chowano członków rodu Dohnów. Ozodbą świątyni był barokowy ołtarz z 1686 roku wykonany w Królewcu. Po prawej stronie ołtarza znajdowała się tablica z nazwiskami poległych w czasie I wojny światowej. Ostatnim pastroem w Ławkach przed 1945 rokiem był Alfred Hübner. W czasie działań wojennych na przełomie 1944/1945 roku świątynia uległa częściowemu zniszczeniu. Część wyposażenia została wywieziona do Niemiec, los pozostałych okrywa mgła tajemnicy. Ruiny kościoła istnieją do dziś. Obecni mieszkańcy ustawili przed nimi symboliczną małą kapliczkę, w której odbywają się nabożeństwa. W przyszłości planują odbudowę kościoła.
Na początku XVIII wieku w Ławkach wybudowany został pałac Dohnów. Barokową budowlę wzniósł Christoph Friedrich zu Dohna. W połowie XIX wieku dobudowana została mała wieża. Pałac przebudowano w roku 1896. Po 1878 roku Dohnowie przenieśli się do Markowa. Początkowo dobra były dzierżawione, a ostatecznie doszło do ich sprzedaży. Pałac zaczął popadać w tym czasie w ruinę. W latach 30. XX wieku został rozebrany. Meble, archiwum i bibliotekę przeniesiono do Markowa. W dawnym założeniu parkowym zlokalizowana była orenżeria, bażantarnia oraz amfiteatr, którego slady zachowały się do czasów obecnych. Budynek zarządu majątku, wybudowany w XVIII wieku został zaadoptowany na szkołę. Po zakończeniu II wojny światowej do 1979 roku w budynku mieściła się polska szkoła. Na początku XX stulecia założono we wsi placówkę pocztową. W Ławkach działała również mleczarnia należąca do Alwina Drößlera. W 1875 roku miejscowość była zamieszkana przez 480 osób. W 1925 roku wieś składała się z 25 budynków mieszkalnych i liczyła 352 mieszkańców. Wśród nich 341 było ewangelikami, a 11 katolikami. W tym czasie w Ławkach działał sklep kolonialny oraz karczma. W 1939 roku miejscowość liczyła 402 mieszkańców. Po zakończeniu wojny pierwsi polscy mieszkańcy byli głównie przesiedleńcami z południowo–wschodniej Polski. Pierwszym sołtysem wsi był Jan Jacek.
Zabytki
- Dawna plebania z drugiej połowy XVIII wieku - obecnie własność prywatna
- Dawny cmentarz wiejski - zaniedbany i zdewastowany
- Granitowy pomnik ku czci poległych w okresie I wojny światowej - zrekonstruowany współcześnie
- XVIII-wieczny budynek dawnego zarządu majątku, a następnie niemieckiej i polskiej szkoły - obecnie zaadoptowany na mieszkania prywatne
Bibliografia
- Plan odnowy miejscowości Ławki [data dostępu: 5.05.2014]
- Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Wilczęta [data dostępu: 5.05.2014]
- Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 5.05.2014]
- Lech Słodownik, Ławki [data dostępu: 5.05.2014]
Przypisy
- ↑ Łącznie: Ławki, Chmielówka i Sośnica.
Zobacz też
