Ławki (gmina Wilczęta)

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Ławki

Państwo  Polska
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat braniewski
Gmina Wilczęta
Liczba ludności (2010) 225[1]
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Ławki
Ławki
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Ławki
Ławki
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Ławki (niem. Lauck) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie braniewskim, w gminie Wilczęta. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 225 mieszkańców (łącznie z Chmielówką i Sośnicą).

Położenie

Wieś położona jest w północno-zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Wysoczyzny Elbląskiej, 5 km na północ od Wilcząt.

Dzieje miejscowości

Ławki były dawną pruską osadą, lokowaną następnie przez przybyłych na ten teren niemieckich osadników. Nazwa wsi ma staropruskie korzenie, a na przestrzeni stuleci ulegała przeobrażeniom: Lauck, Lauckis, Laucke. Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 1289 roku. Pierwotny przywilej lokacyjny Ławek zaginął; kolejny dokument został wystawiony w roku 1376.

W latach 1402–1408 Ławki obejmowały obszar 54 łanów. We wsi działała w tym czasie karczma. 26 lutego 1527 roku miejscowość została zapisana na prawie lennym Piotrowi zu Dohna. W zapisie pojawiła się także wzmianka dotycząca miejscowego kościoła. Wiadomo, że w 1578 roku w Ławkach mieszkało 12 chłopów, karczmarz, kowal, krawiec, zagrodnik i pasterz. Folwark szlachecki obejmował 19 łanów ziemi.

Kościół w Ławkach został wybudowany w połowie XIV wieku w stylu gotyckim. Od czasów Reformacji podlegał kościołom w Nowicy i Wilczętach. W kolejnych latach, aż do 1945 roku, świątynia była filią kościoła w Starym Siedlisku. W północnej części nawy kościoła znajdowała się krypta, w której chowano członków rodu zu Dohna. Ozdobą świątyni był barokowy ołtarz z 1686 roku wykonany w Królewcu. Po prawej stronie ołtarza znajdowała się tablica z nazwiskami poległych w czasie I wojny światowej. Ostatnim pastorem w Ławkach przed 1945 rokiem był Alfred Hübner. W czasie działań wojennych na przełomie 1944/1945 roku świątynia uległa częściowemu zniszczeniu. Część wyposażenia została wywieziona do Niemiec, los pozostałych ruchomości pozostaje nieznany. Ruiny kościoła istnieją do dziś. Obecni mieszkańcy ustawili przed nimi symboliczną małą kapliczkę, w której odbywają się nabożeństwa. W przyszłości planują odbudowę kościoła.

Na początku XVIII wieku w Ławkach wybudowany został pałac Dohnów. Barokową budowlę wzniósł Christoph Friedrich zu Dohna. W połowie XIX wieku dobudowana została mała wieża. Pałac przebudowano w roku 1896. Po 1878 roku Dohnowie przenieśli się do Markowa. Początkowo dobra były dzierżawione, a ostatecznie doszło do ich sprzedaży. Pałac zaczął popadać w tym czasie w ruinę. W latach 30. XX wieku został rozebrany. Meble, archiwum i bibliotekę przeniesiono do Markowa. W dawnym założeniu parkowym zlokalizowana była oranżeria, bażantarnia oraz amfiteatr, którego ślady zachowały się do czasów obecnych. Budynek zarządu majątku wybudowany w XVIII wieku został zaadoptowany na szkołę. Po zakończeniu II wojny światowej, do 1979 roku, w budynku mieściła się polska szkoła.

Na początku XX stulecia założono we wsi placówkę pocztową. W Ławkach działała również mleczarnia należąca do Alwina Drößlera. W 1875 roku miejscowość była zamieszkana przez 480 osób. W 1925 roku wieś składała się z 25 budynków mieszkalnych i liczyła 352 mieszkańców. Wśród nich 341 było ewangelikami, a 11 katolikami. W tym czasie w Ławkach działał sklep kolonialny oraz karczma. W 1939 roku miejscowość liczyła 402 mieszkańców. Po zakończeniu wojny pierwsi polscy mieszkańcy byli głównie przesiedleńcami z południowo–wschodniej Polski. Pierwszym sołtysem wsi był Jan Jacek.

Religia

Wieś znajduje się na terenie rzymskokatolickiej parafii pw. Przemienienia Pańskiego w Wilczętach.

Zabytki

  • plebania z drugiej połowy XVIII wieku (obecnie własność prywatna)
  • dawny cmentarz wiejski, dziś zdewastowany
  • granitowy pomnik ku czci poległych w okresie I wojny światowej (zrekonstruowany współcześnie)
  • XVIII-wieczny budynek dawnego zarządu majątku, a następnie niemieckiej i polskiej szkoły (obecnie zaadaptowany na mieszkania prywatne)

Przypisy

  1. Łącznie: Ławki, Chmielówka i Sośnica.

Zobacz też

Bibliografia

Plan odnowy miejscowości Ławki, ugwilczeta.bip.doc.pl [05.05.2014]
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Wilczęta , ugwilczeta.bip.doc.pl [05.05.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.05.2014]
Słodownik Lech, Ławki, "Głos Pasłęka" [05.05.2014]