Bogumił Labusz

Bogumił Labusz
Data i miejsce urodzenia	24 sierpień 1860 Rumy
Data i miejsce śmierci	13 marzec 1919 Jeziorany
Miejsce spoczynku	Hozębark

Adam Stanisław Grabowski (ur. 24 sierpnia 1860 roku w Rumach, zm. 13 marca 1919 roku w Jezioranach) – rolnik, przywódca ruchu społeczno-politycznego na Mazurach.

Życiorys

Najprawdopodobniej rodzina Boumiła pochodziła z francuskich hugenotów, którzy schronili się w Prusach pod koniec XVII wieku, obawiając się prześladowań religijnych. Był synem Jakuba (zm.1901 w wieku 81 lat), średniozamożnego rolnika. Bogumił był żonaty z Wilhelminą z Piętków. Zamieszkał we wsi Hozębark, w pięknym, mazurskim, stylowym domu.

Szkoła i wykształcenie

Rodzina Labuszów mówiła po polsku. W tym języku Bogumił również się kształcił. W związku z narastającymi procesami germanizacyjnymi w państwie pruskim, trzeba było wiele lat, by usunąć ze szkół ojczystą mowę Mazurów. W nauce języka niemieckiego Labusz nie zrobił dużych postępów. Także podczas obowiązującej służby wojskowej w Królewcu nauczył się tylko potrzebnych zwrotów dla żołnierskiej służby.

Praca

Labusz odbywał obowiązkową służbę wojskową w Królewcu. Po zrzuceniu znienawidzonego munduru pruskiego, ożenił się i osiadł na gospodarstwie w Hozębarku w powiecie szczycieńskim.

Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna

Labusz wkroczył na arenę życia politycznego w 1896 roku. Był współzałożycielem Mazurskiej Partii Ludowej, pierwszej tego typu organizacji polskiej w Prusach Wschodnich. Partia ta upominała się o język ojczysty. Akcję założenia partii poprzedziła akcja propagandowa, wydawanej w Ełku przez Karola Bahrkego, Gazety Ludowej, której Labusz był współpracownikiem.

Labusz był też przewodniczącym Związku Wyborczego Mazurskiej Partii Ludowej w 1898 roku i agitował za kandydaturą na posła do parlamentu niemieckiego – Zenona Lewandowskiego. Sam też kandydował dwukrotnie do parlamentu Rzeszy (1903, 1908) z ramienia ludności polskiej na Mazurach. Wybory przegrał. Labusz był w 1910 roku współzałożycielem i członkiem zarządu Banku Ludowego w Szczytnie. Stał też na czele Komitetu Wyborczego (1911), zakładał kółka rolnicze.

Zajmował się biblioteką Towarzystw Ludowych. W swoim domu miał skład wydawniczy serii Czytelnika Mazurskiego Lewandowskiego. Mazurzy aktywnie uczestnicząc w budowie nowej, polskiej rzeczywistości w powiecie olsztyńskim, w 1945 roku utworzyli Radę Kościoła Ewangelickiego, którą tworzył miedzy innymi Bogumił Labusz. Zadaniem Rady było miedzy innymi zorganizowanie życia religijnego ludności ewangelickiej. Labusz pełnił też funkcję członka kierownictwa tajnego Komitetu Obywatelskiego w 1917 roku w Nidzicy. W Poznaniu w 1918 roku reprezentował Mazurów w Naczelnej Radzie Ludowej i w Sejmie Dzielnicowym. Był bliskim współpracownikiem Bogumiła Leyka (ojca), Michała Kajki, Teofila Rzepnikowskiego, Kazimierza Jaroszyka.

Ciekawostki

Labusz zmarł w drodze do domu ze szpitala po długiej chorobie. Pochowano go w rodzinnym Hozębarku. Wieś te nazwano Labuszewem w uznaniu jego zasług. Z małżeństwa z Wilhelminą z Piętków miał pięcioro dzieci. W działalności społecznej szczególną aktywnością wyróżnił się syn Bogumił i córka Emilia. Jego prawnuczką jest Urszula Pasławska, była Wicemarszałek województwa Warmińsko-Mazurskiego. Obecnie pełni funkcję Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Skarbu Państwa i Wiceprezesa Polskiego Stronnictwa Ludowego.

Bibliografia

Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla od połowy XV wieku do 1945 roku, Warszawa 1963.
Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla XIX i XX wieku (do 1945 roku), Warszawa 1983.
Leksykon Historii Polski, red. Michał Czajka, Marcin Kamler, Witold Sienkiewicz, Warszawa 1995.
Olsztyn 1353–2003, red. Stanisław Achremczyk, Władysław Ogrodziński, Olsztyn 2003.