Jodłownica górska

Jodłownica górska
Bondarzewia mesenterica
(Schaeff.) Kreisel
Owocnik jodłownicy górskiej
Systematyka
Królestwo	grzyby
Gromada	grzyby podstawkowe
Klasa	pieczarniaki
Rząd	gołąbkowce
Rodzina	jodłownicowate
Rodzaj	ozorek
Gatunek	ozorek dębowy
Synonimy

Jodłownica górska (Bondarzewia mesenterica (Schaeff.) Kreisel) – gatunek grzybów należący do rodziny jodłownicowatych (Bondarzewiaceae), rzędu gołąbkowców (Russulales).

Owocnik

Jodłownica górska tworzy owocniki jednoroczne, duże, osiągające do 40 cm szerokości, żółto-brązowe do orzechowo-brązowych, zbudowane z kilku do kilkunastu pozrastanych kapeluszy wyrastających ze wspólnego trzonu (rzadziej spotyka się pojedynczy kapelusz). Pojedyncze kapelusze są językowate lub wachlarzowate, mierzące od 10 do 30 cm średnicy. Kapelusze łopatkowate, niemal lejkowate (zwężone w nasadzie w krótki trzonek) o pofalowanej i promieniście bruzdowanej powierzchni, początkowo delikatnie, aksamitnie owłosione i matowe. Brzeg pofalowany, tępy, nieco jaśniejszy. Pory wielokątne, stosunkowo duże (1-2 na 1 mm), białe do bladożółtych i nie czerniejące pod uciskiem.

Rozmieszczenie i ekologia

W Polsce jodłownica górska występuje w Karpatach, Sudetach i w Górach Świętokrzyskich. Jest grzybem pasożytniczym rozwijającym się na korzeniach i u podstawy pni żywych jodeł (bardzo rzadko u innych drzew iglastych) i powodującym białą zgniliznę drewna. Po obumarciu drzew rośnie na murszejących pniach. Wytwarza owocniki od sierpnia do października.
Jodłownica górska jest gatunkiem rzadkim, spotykanym na zaledwie kilku stanowiskach w Polsce. Grzyb objęty ochroną gatunkową, narażony na wymarcie – kategoria V na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Uważa się, że nie występuje na nizinach, jednak w latach 2001-2002 została odnotowana na Warmii i Mazurach: w Leśnym Arboretum w Kudypach oraz w rezerwacie Mszar. Jodłownica górska znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Austrii, Czechach, Danii i Niemczech.

Wartość użytkowa

Owocniki tego gatunku są niejadalne.

Ciekawostki

Podobne owocniki tworzy wachlarzowiec olbrzymi - rośnie on jednak na drewnie drzew liściastych, uciśnięte miejsca przebarwiają się po pewnym czasie czarno, pory są drobniejsze, miąższ ma smak łagodny.

Bibliografia

Breitenbach J., Kränzlin F.: Fungi of Switzerland, vol. 2 Non-gilled fungi (Heterobasidiomycetes, Aphyllophorales, Gastromycetes). Verlag Mycologia, Lucerne, Switzerland 1995.
Gumińska B., Wojewoda W.: Grzyby i ich oznaczanie. PWRiL, Warszawa 1988.
Lubowiecki J.: Grzyby wielkoowocnikowe Arboretum Kudypy. Praca magisterska, Katedra Mykologii UWM w Olsztynie 2004.
Radoch P.: Grzyby wielkoowocnikowe rezerwatu „Mszar”. Praca magisterska, Zakład Mikologii UWM w Olsztynie 2002.
Wojewoda W., Ławrynowicz M.: Red list of the macrofungi in Poland. W: Mirek Z., Zarzycki K., Wojewoda W., Szeląg Z. (red.), Red lists of plants and fungi in Poland. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2006, 55-70.

Linki zewnętrzne

pl.wikipedia.org, Jodłownica górska [21.04.2014]
grzyby.pl [21.04.2014]
indexfungorum.org [21.04.2014]