Soplówka jeżowata

Soplówka jeżowata
Hericium erinaceum
(Bull.) Pers.
Owocnik soplówki jeżowatej
Systematyka
Królestwo	grzyby
Gromada	grzyby podstawkowe
Klasa	pieczarniaki
Rząd	gołąbkowce
Rodzina	soplówkowate
Rodzaj	soplówka
Gatunek	soplówka jeżowata
Synonimy

Soplówka jeżowata (Hericium erinaceum (Bull.) Pers.) – gatunek grzyba wielkoowocnikowego z rodziny soplówkowatych (Hericiaceae), rzędu gołąbkowców (Russullales).

Owocnik

Owocnik soplówki jeżowatej w zarysie jest kulisty lub półkolisty, nierozgałęziony, wielkości 8–20 cm, lecz dorastający niekiedy nawet do 30 cm. Przyrasta do drzewa bokiem lub bulwiastą częścią, która w przypadku starszych okazów drewnieje. Jest on początkowo białawy, z wiekiem żółknący i ochrowobrązowy. Jego powierzchnia gęsto pokryta jest zwieszającymi się kolcami długimi do 4(6) cm i grubymi (przy podstawie) na 1,5–2 mm.

Kolce za młodu są białawożółte, później śmietankowe, na starość mają kolor od żółtopomarańczowego do siwobrązowawego. Miąższ owocnika jest mięsisty, elastyczny, sprężysty i nieco włóknisty. Ma biały kolor, jest zwarty i dziurkowany.

Smak jest słodkawy, a zapach grzybowy. Jest to gatunek o charakterystycznym wyglądzie, łatwy do oznaczenia.

Rozmieszczenie i ekologia

Rośnie w lasach liściastych ze starym drzewostanem jako grzyb saprotroficzny. Owocniki wyrastają późną jesienią, głównie na pniach starszych drzew w ich dolnej części, do wysokości kilku metrów, na uszkodzonych i martwych drzewach liściastych, głównie na buku zwyczajnym i dębie szypułkowym, lecz także na jabłoniach lub orzechach włoskich.

Jest to grzyb bardzo rzadki, znany tylko z kilku stanowisk w Polsce. Podlega ochronie prawnej. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski, posiada status E – wymierający. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Austrii, Belgii, Czechach, Szwajcarii, Niemczech, Danii, Anglii, Holandii, Szwecji oraz na Słowacji.

Na Warmii i Mazurach soplówka jeżowata została odnotowana w rezerwacie Niedźwiedzie Wielkie.

Wartość użytkowa

Gatunek jadalny, uważany za smaczny, ale tylko w fazie młodych owocników. W Polsce podlega ochronie całkowitej, poza tym jest bardzo rzadki.

Grzyb uprawiany jest na Dalekim Wschodzie, gdzie uważany jest za przysmak, a także w amatorskiej uprawie w Polsce.

Ciekawostki

W Polsce występuje jeszcze soplówka bukowa (Hericium coralloides) wyrastająca na drewnie drzew liściastych oraz soplówka jodłowa (Hericium alpestre) wyrastająca na drewnie drzew iglastych. Od soplówki jeżowatej różnią się znacznie kształtem owocnika i kolcami.

Zobacz też

grzyby.pl [21.05.2014]
obszary.natura2000.org.pl [21.05.2014]

Bibliografia

Wojewoda Władysław, Ławrynowicz Maria, Red list of the macrofungi in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 55-70.