Katolicka Szkoła Polska w Unieszewie

Katolicka Szkoła Polska w Unieszewie
Budynek dawnej szkoły polskiej w Unieszewie, źródło: pl.wikipedia.org [23.03.2014]
Data założenia:	10 kwietnia 1929 r.
Poziom szkoły:	podstawowy
Adres:	Unieszewo

Katolicka Szkoła Polska w Unieszewie – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w byłych Prusach Wschodnich. Powstała w 1929 r. i działała do 1939 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był Bolesław Jeziołowicz.

Historia

W 1926 r. do szkoły niemieckiej w Unieszewie wprowadzono nauczanie języka polskiego, które prowadziła Anna Klattówna. Jednak dopiero "Ordynacja dotycząca uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej" uchwalona 31 grudnia 1928 r. przez rząd pruski pozwoliła zorganizować szkołę polską.

W 1929 r. do Unieszewa przybył nauczyciel Bolesław Jeziołowicz i objął kierownictwo polskiej szkoły. Oficjalne otwarcie odbyło się 10 kwietnia 1929 r. Udział w tym wydarzeniu wzięli mieszkańcy Unieszewa, którzy pozytywnie odnieśli się do inicjatywy powstania polskiej szkoły. Lekcje prowadzone były w prywatnym domu Karoliny i Franciszka Bauerów.

W 1931 r. na działce odkupionej od Augusta Hohmanna wybudowano budynek, w którym zorganizowano szkołę i ochronkę dla dzieci mniejszości polskiej. W nowej szkole urządzano też zebrania, wieczorki towarzyskie młodzieży, występy amatorskiego zespołu teatralnego.

Władze niemieckie próbowały różnymi sposobami przerwać istnienie polskiej szkoły. W marcu 1935 r. miał miejsce bandycki napad na szkołę. Nauczyciel Bolesław Jeziołowicz próbował bronić szkoły, za co 20 kwietnia 1935 r. został pozbawiony prawa do nauczania w Prusach Wschodnich.

Kolejnym kierownikiem został Piotr Łangowski, który uczył w szkole ok. czterech miesięcy. Za jego kierownictwa zorganizowano 23 sierpnia 1935 r. Święto Dziecka, czyli zabawę latową. Łangowski został przeniesiony do pracy w Dąbrówce Wielkiej, a w Unieszewie kierownikiem szkoły polskiej został nauczyciel Jan Maza. Przybył on do Unieszewa wraz z żoną, która podjęła się opieki nad biblioteką. W 1937 r. gestapo przeprowadziło rewizję biblioteki w celu znalezienia książki Melchiora Wańkowicza Na tropach Smętka.

31 sierpnia 1939 r. praca polskiej szkoły została przerwana. Następnego dnia w Olsztynie aresztowano nauczyciela Jana Mazę i osadzono go w obozie hitlerowskim w Hohenbruch.

Cele i zadania

Szkoła działała na podstawie Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim, która weszła w życie 21 lutego 1929 r.

Kadra pedagogiczna

Kierownikami i jednocześnie nauczycielami szkoły byli:

• Bolesław Jeziołowicz
• Piotr Łangowski
• Jan Maza

Osiągnięcia

W szkole w Unieszewie dwukrotnie odbywały się kwartalne konferencje regionalne dla nauczycieli szkół polskich. Stanowiły one formę dokształcania. Konferencje składały się z lekcji pokazowej, referatu i dyskusji. Na pierwszej konferencji dla nauczycieli polskich, która miała miejsce 19 maja 1930 r., lekcję pokazową z przedmiotu język polski oraz referat wygłosił Bolesław Jeziołowicz. Na drugiej konferencji (16 czerwca 1933 r.) Jeziołowicz poprowadził lekcję z historii i również wygłosił referat.

Uczniowie i absolwenci

Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w Prusach Wschodnich. Do szkoły w Unieszewie uczęszczały także dzieci z pobliskich wsi. W latach 1929-1939 stan liczebny uczniów przedstawiał się następująco:

• 1929 – 21 osób
• 1930 – 11 osób
• 1931 – 15 osób
• 1932 – 19 osób
• 1933 – 17 osób
• 1934 – 11 osób
• 1935 – 13 osób
• 1936 – 14 osób
• 1937 – 11 osób
• 1938 – 9 osób
• 1939 – 10 osób

Absolwentem Szkoły Polskiej w Unieszewie jest Józef Skrzypski, który jako jedyny z grona 42 uczniów dalszą naukę pobierał w Gimnazjum Polskim w Bytomiu.

Ciekawostki

Budynek szkoły w Unieszewie został wybudowany w 1931 r. Ma konstrukcję drewnianą. Obecnie ma przeznaczenie mieszkalne. 30 września 1985 r. wpisany został do rejestru zabytków.

Bibliografia

Filipkowski Tadeusz, Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945-1960, Warszawa 1978.

Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919-1939, Olsztyn 1980.

Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929-1939. W 80-lecie ich utworzenia, Olsztyn 2010.

Radziszewska Maria, "Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii (1929-1939), [w:] Dziecko w historii - wątek korczakowski, red. Elwira Jolanta Kryńska, Agnieszka Suplicka, Urszula Wróblewska, Białystok 2013.