Polsko-Ewangelicka Szkoła w Piasutnie

Polsko-Ewangelicka Szkoła w Piasutnie
Budynek szkoły polskiej w Piasutnie, źródło: Piasutno [23.03.2014]
Data założenia:	13.04.1931
Poziom szkoły:	podstawowy
Adres:	Piasutno

Polsko-Ewangelicka Szkoła w Piasutnie – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w Prusach Wschodnich. Powstała w 1931 r. i działała do 1932 r. Kierownikiem szkoły był nauczyciel Jerzy Lanc. Była to pierwsza i jedyna szkoła polska na Mazurach.

Historia

Ewangelicka szkoła polska w Piasutnie powstała 13.04.1931 r. Organizatorem szkoły był Jan Boenigk, kierownik Polskiego Towarzystwa Szkolnego w Olsztynie, który został mianowany komisarzem Komisariatu Szkolnego z siedzibą w Szczytnie. Jako komisarz przyczynił się do powstania 23.02.1931 r. Komisji Szkolnej na Mazury w Szczytnie. Komisja zajmowała się sprawą otwarcia szkół polskich na Mazurach. Jan Boenigk wraz z Walentym Habantem i Franciszkiem Barczem chodził po wsiach mazurskich i wzywał do składania wniosków o otwarcie szkół polskich. Staraniem członków Komisji podjęto decyzję o uruchomieniu szkoły w Piasutnie. Wynajęto lokal u Wilhelminy Lumowej na Łęgu. 10.04.1931 r. przyjechał ze Szklarki Śląskiej młody nauczyciel Jerzy Lanc. Na uroczyste otwarcie szkoły przybył prezes Związku Polskich Towarzystw Szkolnych i poseł na sejm pruski Jan Baczewski, Jan Boenigk. Zajęcia rozpoczęły się z dwojgiem dzieci, gdyż na skutek akcji sankcji gospodarczych przeprowadzonych przez Niemców, Mazurzy bali się posyłać dzieci do polskiej szkoły. Nie zniechęciło to nauczyciela. Zapalony społecznik, zjednał sobie miejscową ludność mazurską. Szkoła stała się ośrodkiem życia. Wieczorem w izbie mieszkalnej nauczyciela zbierali się gospodarze wraz dziećmi, radzili się, rozmawiali, słuchali radia. Lanc był pod stałą obserwacją. Często wizytował go radca szkolny i inspektor. Przyjeżdżali do Lanca handlarze proponując mu nabycie rozmaitych przedmiotów (np. aparatu fotograficznego i lunety). Podejrzani osobnicy śledzili go. Był też obiektem stałych napaści prasy szowinistycznej w Szczytnie i Olsztynie. Nauczyciel zmarł 1 marca 1932 roku. Przyczyn okoliczności śmierci nie ustalono. Zwłoki Lanca przewieziono do Polski. Pochowano go w Szklarce, gdzie poprzednio pracował. Po tym wydarzeniu szkołę polską w Piasutnie zamknięto.

Cele i zadania

Szkoła działała na podstawie Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim, która weszła w życie 21 lutego 1929r.

Kadra pedagogiczna

Pierwszym kierownikiem i nauczycielem szkoły został Jerzy Lanc, który został sprowadzony do pracy w polskim szkolnictwie na Mazurach ze Śląska Cieszyńskiego. Dotychczas pracował w szkole powszechnej w Szklarce Śląskiej, gdzie założył klub sportowy i kółko rolnicze.

Osiągnięcia

Istnienie szkoły polskiej w Piasutnie i działalność polskiego nauczyciela przyczyniła się do poprawy samopoczucia narodowego Mazurów. Możliwość rozmowy w języku polskim dawała im poczucie przynależności do Polski.

Uczniowie

Frekwencja uczniów w szkole była słaba. W kwietniu 1931 r. do szkoły uczęszczało dwoje dzieci. W maju już było ich pięcioro. Jednak ze względu na groźby strony niemieckiej rodzice wycofywali dzieci ze szkoły polskiej. Ostatecznie nauczyciel uczył jedno dziecko, dziewczynkę.

Ciekawostki

Postać nauczyciela Jerzego Lanca została opisana przez Melchiora Wańkowicza w książce ,,Na tropach Smętka’’. Autor nazwał Lanca ,,Zielonym chłopakiem’’. Po pierwsze dlatego, że pasją Lanca był bliski kontakt z przyrodą, piesze wędrówki po okolicy, sport. Po drugie, że Lanc był ufny, otwarty na ludzi i nowe środowisko, zbyt optymistycznie patrzący na dalsze funkcjonowanie szkoły polskiej na Mazurach.

Kamień pamiątkowy

We wsi Piasutno stoi kamień poświęcony pamięci nauczyciela Jerzego Lanca. Na kamieniu widnieje napis:

W tym domu

uczył i zmarł

1931-1932

Jerzy Lanc

Bibliografia

Filipkowski Tadeusz, Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945-1960, Warszawa 1978.

Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919-1939, Olsztyn 1980.

Szczytno Z dziejów miasta i powiatu, OLSZTYN 1962.

Piasutno [23.03.2014]