Prywatna Katolicka Szkoła Powszechna w Purdzie

Prywatna Katolicka Szkoła Powszechna w Purdzie
Świadectwo odejścia ze szkoły polskiej w Purdzie, źródło: Purda [27.03.2014]
Data założenia:	18.12.1930
Poziom szkoły:	podstawowy
Adres:	Purda

Prywatna Katolicka Szkoła Powszechna w Purdzie – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w Prusach Wschodnich. Powstała w 19... r. i działała do 1939 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był nauczyciel ....

Historia

...

W 1936 r. zaproponowano Pezale pracę na Warmii. Władze niemieckie odebrały prawo nauczania Piotrowi Galusikowi, nauczycielowi szkoły polskiej w Purdzie. Skierowano więc tam Tadeusza Pezałę.

W szkole zastał 13 dzieci i objął nad nimi opiekę. O początkach jego pracy pedagogicznej w Purdzie pisał 1936 r. Paweł Jasiek: „Pezała Tadeusz, obywatel niemiecki, młoda siła nauczycielska, rokuje dobre nadzieje. Temperament nieco powolny (flegmatyk), nie zraża się niepowodzeniami. Jest członkiem Związku Polaków w Niemczech i Towarzystwa Nauczycieli Polskich. Zajmuje się sportem". Pezała zainteresował miejscową młodzież sportem, ćwiczył z nią pływanie i gry zespołowe. Ożywił tym samym działalność drużyny harcerskiej i Towarzystwa Młodzieży. Sporo uwagi poświęcał czytelnictwu książek i wspólnemu słuchaniu audycji radiowych nadawanych z Polski.

Lubił teatr amatorski i miał zdolności manualne. Został więc skierowany na kurs przygotowujący do prowadzenia teatrzyku kukiełkowego.

Kiedy powstał w Olsztynie amatorski teatrzyk kukiełkowy „Bajka", Pezała został jego członkiem. Z zespołem teatralnym objeżdżał wsie warmińskie i mazurskie dając przedstawienia dla dzieci i młodzieży. W końcu lat trzydziestych, z miesiąca na miesiąc, malała liczba uczniów w szkole polskiej w Purdzie. W 1938 r. liczba spadła do siedmiu. Pochodziły one z następujących rodzin: Karwackich, Kensboków, Orłowskich, Szulców, Wajnertów.

25 sierpnia 1939 r. Pezała został aresztowany przez gestapo i osadzony przejściowo w więzieniu w Olsztynie, a następnie w Olsztynku, skąd przetransportowano go do obozu w Hohenbruch.

Cele i zadania

Szkoła działała na podstawie Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim, która weszła w życie 21 lutego 1929r.

Kadra pedagogiczna

...Kierownikami i jednocześnie nauczycielami szkoły byli:

• Wiktor Bina
• Franciszek Piotrowski.

Osiągnięcia

...W szkole w Worytach trzykrotnie odbywały się kwartalne konferencje regionalne dla nauczycieli szkół polskich. Stanowiły one formę dokształcania. Konferencje składały się z lekcji pokazowej, referatu i dyskusji. Na pierwszej konferencji w Worytach, która miała miejsce 05.12.1932 r., lekcję pokazową prowadził nauczyciel Wiktor Bina. Lekcje dotyczyły przedmiotów religia i geografia. Na drugiej konferencji (05.12.1936 r.) lekcję pokazową z przedmiotu śpiew przeprowadził nauczyciel Jan Maza. Natomiast na ostatniej konferencji nauczycieli szkół polskich, która odbywała się 11.02.1939 r. w Worytach nauczyciel Franciszek Piotrowski omówił plan gospodarczy.

Uczniowie/Absolwenci

Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w Prusach Wschodnich. Do szkoły w Worytach uczęszczały także dzieci z pobliskich wsi. W latach 1930 - 1939 stan liczebny uczniów przedstawiał się następująco:

• 1930 - 14 osób
• 1931 - 12 osoby
• 1932 - 17 osoby
• 1933 - 21 osób
• 1934 - 16 osoby
• 1935 - 18 osób
• 1936 - 17 osób
• 1937 - 16 osób
• 1938 - 12 osób
• 1939 - 8 osób

Absolwentką Katolickiej Szkoły Polskiej w Worytach jest m.in. Maria Graeber, która po wojnie zamieszkała w budynku szkolnym i z czasem stała się jego właścicielem.

Ciekawostki

...

Tablica pamiątkowa

W 1957 r. na budynku byłej szkoły polskiej w Worytach umieszczono pamiątkową tablicę z napisem:

Tu w latach 1930-1939

mieściła się szkoła polska

świadectwo polskości

Warmii i Mazur.

Bibliografia

Filipkowski Tadeusz, Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945-1960, Warszawa 1978.

Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919-1939, Olsztyn 1980.

Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929-1939. W 80-lecie ich utworzenia, Olsztyn 2010.

Piotrowski Franciszek, Wspomnienia polskiego nauczyciela w Niemczech, wstęp i oprac. Filipkowski Tadeusz, Olsztyn 1996.

Radziszewska Maria, "Święto Dziecka" w polskich szkołach na Warmii (1929-1939), [w:] Dziecko w historii - wątek korczakowski, (red.) Elwira Jolanta Kryńska, Agnieszka Suplicka, Urszula Wróblewska, Białystok 2013.