Parafia pw. św. Jakuba w Olsztynie
| Parafia współkatedralna pw. św. Jakuba w Olsztynie | |
| | |
 Bazylika Współkatedralna Świętego Jakuba Apostoła w Olsztynie, źródło: Archidiecezja Warmińska
| |
| Siedziba | Olsztyn |
| Adres | ul. Staszica 12, 10-025 Olsztyn |
| Data powołania | 1452 r. |
| Wyznanie | katolickie |
| Kościół | rzymskokatolicki |
| Archidiecezja | warmińska |
| Dekanat | Olsztyn I - Śródmieście |
| Kościół | Bazylika Współkatedralna Świętego Jakuba Apostoła w Olsztynie |
| Parafia współkatedralna pw. św. Jakuba w Olsztynie | |
Parafia współkatedralna pw. św. Jakuba w Olsztynie — rzymskokatolicka parafia leżąca w dekanacie Olsztyn I - Śródmieście należącym do archidiecezji warmińskiej. Kościół parafialny znajduje się przy ul. Staszica 12 w Olsztynie. Od 1997 roku proboszczem parafii jest ks. kap. hon. kan. dr Andrzej Lesiński.
Spis treści
Historia parafii
Kościół Świętego Jakuba Apostoła w Olsztynie zbudowano prawdopodobnie w latach 1370–1380 przy północno-wschodnim narożniku murów obronnych miasta. Ukończono go na przełomie XIV i XV w. po dziesięcioleciach budowy. Jest najstarszą budowlą sakralną w mieście, a także unikatowym zabytkiem w skali całego regionu. Halową budowlę o trzech nawach wzniesiono z czerwonej cegły, na kamiennej podmurówce. Charakterystycznymi elementami jej gotyckiego stylu architektonicznego są m.in. strzeliste, witrażowe okna, ozdobne szczyty ze sterczynami i dekorowana tynkowanymi blendami wieża wybudowana na planie kwadratu. Wieża pierwotnie miała trzy murowane kondygnacje i drewnianą nadbudowę. Swą obecną postać, liczącą siedem kondygnacji, zyskała dopiero pod koniec XVI w. Po nakryciu dachem namiotowym z renesansową latarnią jej wierzchołek sięga 70 metrów. W 1721 r. przy wieży dobudowano dwie kaplice. Na przestrzeni wieków kościół był wielokrotnie niszczony, remontowany i przebudowywany.
Na uwagę zasługują spiżowe wrota olsztyńskiej katedry, autorstwa prof. Gustawa Zemły, wykonane w pracowni Tomasza Zwolińskiego, oddane do użytku w 2001 r. Drzwi stanowią nietypowy pomnik pontyfikatu papieża Jana Pawła II oraz pamiątkę jego pobytu w Olsztynie. Wrota zostały poświęcone 6 maja 2001 r., podczas uroczystości upamiętniających dziesiątą rocznicę pobytu Ojca Świętego w Olsztynie, w ramach czwartej pielgrzymki apostolskiej do Polski.
Podczas II wojny światowej kościół został uratowany od zagłady przez ks. Jana Hanowskiego, który uratował olsztyńskie kościoły przed spaleniem przez Rosjan. Kolejnemu proboszczowi, którym był ksiądz Stanisław Chrzanowski, świątynia zawdzięcza konserwację i złocenia ołtarza głównego w 1950 roku oraz malowanie wnętrza kościoła. W latach 1959–1960. Ksiądz proboszcz Antoni Jagłowski przystosował północną nawę do stałej adoracji Najświętszego Sakramentu oraz ufundował centralny marmurowy ołtarz soborowy.
W 1998 roku z inspiracji Księdza Arcybiskupa dra Edmunda Piszcza, obecny proboszcz ksiądz Andrzej Lesiński rozpoczął kapitalny remont wszystkich elewacji zewnętrznych bazyliki katedralnej. Prace trwały cztery lata.
Na szczególną uwagę zasługują spiżowe wrota olsztyńskiej katedry, autorstwa prof. Gustawa Zemły, wykonane w pracowni Tomasza Zwolińskiego, oddane do użytku w 2001 r. Drzwi stanowią nietypowy pomnik pontyfikatu papieża Jana Pawła II oraz pamiątką jego pobytu w Olsztynie. Wrota zostały poświęcone 6 maja 2001 r., podczas uroczystości upamiętniających dziesiątą rocznicę pobytu Ojca Świętego w Olsztynie, w ramach czwartej pielgrzymki apostolskiej do Polski. Uroczystości przewodniczył nuncjusz apostolski w Polsce abp Józef Kowalczyk, zaś homilię wygłosił abp metropolita warmiński Edmund Piszcz.
Od 1945 roku Olsztyn stał się siedzibą najpierw Administratorów Apostolskich, a od 1972 roku, w efekcie normalizacji administracji kościelnej na ziemiach zachodnich i północnych, rezydują w Olsztynie Biskupi Warmińscy. W 1992 roku decyzją Ojca Świętego Jana Pawła II diecezja warmińska została podniesiona do rangi archidiecezji, a Olsztyn stał się siedzibą Arcybiskupa Metropolity Warmińskiego. Kościół św. Jakuba wskutek tych historycznych przeobrażeń został podniesiony do godności współkatedry, czyli stanowi katedrę Biskupów Warmińskich na równi z bazyliką katedralną we Fromborku. Równocześnie jest miejscem Służby Bożej Warmińskiej Kapituły Katedralnej. W 2004 roku Papież Jan Paweł II podniósł tę świątynią do godności bazyliki mniejszej, co zostało udokumentowane spiżowymi insygniami papieskimi na ścianie frontowej kościoła. Do 31 grudnia 2013 roku do parafii należała również Kaplica Jerozolimska pw. Krzyża Świętego znajdująca się w Olsztynie przy zbiegu dzisiejszych ulic Grunwaldzkiej i Jagiełły.
Kler parafialny
Proboszczowie:
- Jan Runge (od 1452)
- Arnold Trumpe (od 1481)
- Andrzej Schonberg (od 1510)
- Walenty Steinpik (od 1532)
- Szymon Pfaff (od 1546)
- Andrzej Humann (od 1566)
- Seweryn Wildschutz (od 1571)
- Mateusz Schacht (od 1577)
- Jakub Lobbe (1579)
- Tomasz Rehagen (od 1579)
- Achacy Lauterwald (od 1587)
- Ambroży Merten (od 1597)
- Achacy Lauterwald (od 1602)
- Michał Ciaricius (od 1609)
- Michał Schambogen (od 1616)
- Samson Roman (od 1618)
- Grzegorz Bruchmann (od 1624)
- Laurenty Schulz (od 1625)
- Piotr Madiger (od 1630)
- Jerzy Hoghaus (od 1640)
- Jerzy Homann (od 1645)
- Eustachy Rauschius (od 1646)
- Andrzej Zagórny (od 1670)
- Szymon Wagner (od 1674)
- Laurenty Franciszek Błoński (od 1679)
- Marcin Ignacy Burchert (od 1699)
- Jan Grotkowski (od 1708)
- Antoni Kosma Hintz (od 1710)
- Mateusz Preiß (od 1710)
- Szymon Franciszek Lorkowski (od 1714)
- Mateusz Jan Sich (od 1731)
- Andrzej Piotr Fiebergk (od 1752)
- Józef Ludwich (od 1761)
- Kazimierz Sebastian Michalski (od 1766)
- Maciej Bonawentura de Ludwich (od 1784)
- Michał Lentz (od 1800)
- Joachim Schöller (od 1806)
- Michał Olszynski (od 1811)
- Franciszek Marcpolowski (od 1814)
- Andrzek Heck (od 1825)
- Walenty Blockhagen (od 1838)
- Piotr Pruss (od 1854)
- August Karau (od 1865)
- Józef Teschner (od 1897)
- Juliusz Weichsel (od 1913)
- Andrzej Czeczka (od 1924)
- Hubert Czechowski (od 1930)
- Jan Hanowski (1924–1948)
- Stanisław Chrzanowski (1948–1953)
- August Szarnowski (1953–1956)
- Stanisław Chrzanowski (1956–1961)
- Antoni Jagłowski (1961–1969)
- Tadeusz Borkowski (1969–1997)
- Andrzej Lesiński (od 1997)
Domy zgromadzeń zakonnych na terenie parafii
- Zgromadzenie Sióstr Albertynek Posługujących Ubogim
- Zgromadzenie Sióstr św. Katarzyny Dziewicy i Męczennicy
- Zgromadzenie Sióstr Wynagrodzicielek Najświętszego Oblicza
- Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi
- Zgromadzenie Sióstr Pobożnych Uczennic Boskiego Mistrza
Grupy działające na terenie parafii
- Chór parafialny
- Odnowa w Duchu Świętym
- Wspólnota Krwi Chrystusa
- Żywy Różaniec
- Służba Liturgiczna
Galeria zdjęć
Ambona w katedrze w Olsztynie, autor: Andrzej Otrębski, źródło: Wikimedia Commons [27.10.2014]
Olsztyn. Kościół św. Jakuba. Dolna część wieży. Fotograf Müller Karl 1929. ©IS PAN Zbiory fotograficzne Urzędu Konserwatora Zabytków w Królewcu z zasobów Instytutu Sztuki PAN, źródło: Ciekawe Mazury [21.09.2014]
Ambona w katedrze w Olsztynie, autor: Andrzej Otrębski, źródło: Wikimedia Commons [27.10.2014]
Olsztyn. Kościół św. Jakuba. Dolna część wieży. Fotograf Müller Karl 1929. ©IS PAN Zbiory fotograficzne Urzędu Konserwatora Zabytków w Królewcu z zasobów Instytutu Sztuki PAN, źródło: Ciekawe Mazury [21.09.2014]
Ambona w katedrze w Olsztynie
Zobacz też
Archidiecezja Warmińska
Drzwi Papieskie w Konkatedrze pw. św. Jakuba w Olsztynie
Kaplica Jerozolimska pw. Krzyża Świętego w Olsztynie
olsztyn.24.pl Czy będzie ulica ks. Borkowskiego? [22.09.2014]
Bibliografia
Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej, red. Bronisław Magdziarz, Olsztyn 1999
Katalog duchowieństwa katolickiego diecezji warmińskiej (do 1945roku), Andrzej Kopiczko, Olsztyn 2003
Katalog duchowieństwa katolickiego diecezji warmińskiej (1945-1992), Andrzej Kopiczko, Olsztyn 2006
Parafia współkatedralna pw. św. Jakuba w Olsztynie] [22.09.2014]
