Kisielnica trzoneczkowa
| Kisielnica trzoneczkowa | |
| | |
| Exidia truncata | |
| Fr. | |
 Owocniki kisielnicy trzoneczkowej. Autor: Dan Molter. Źródło: Commons Wikimedia | |
| Systematyka | |
| Królestwo | grzyby |
| Gromada | grzyby podstawkowe |
| Klasa | pieczarniaki |
| Rząd | uszakowce |
| Rodzina | uszakowate |
| Rodzaj | kisielnica |
| Gatunek | kisielnica trzoneczkowa |
| Synonimy | |
| kisielec trzoneczkowy (Exidia glandulosa) | |
Kisielnica trzoneczkowa (Exidia truncata Fr.) – gatunek grzyba wielkoowocnikowego z rodziny uszakowatych (Auriculariaceae), rzędu uszakowców (Auriculariales).
Spis treści
Owocnik
Kisielnica trzoneczkowa tworzy owocniki galaretowate, krążkowate, miseczkowate lub kieliszkowate, z wiekiem nieregularne, koloru czarnego lub brązowo-czarnego, średnicy 2-3 (9) cm i wysokości 1-2 (4) cm. Wyrastają one w gęstych skupieniach, jednak poszczególne owocniki nie zrastają się ze sobą, czasem tylko brzegami. Górna powierzchnia owocników drobno brodawkowana, czarna, błyszcząca, jest miejscem tworzenia się zarodników; dolna powierzchnia matowa, nieco jaśniejsza od górnej – płonna. Trzon krótki, gruby, przyrośnięty do podłoża. Miąższ twardogalaretowaty u młodych okazów, u starszych bardziej miękki. Wnętrze na przekroju oliwkowoszare lub szarobrązowawe. Bez smaku i zapachu. W środowisku suchym owocniki stają się skorupiaste, po nawilżeniu kontynuują wzrost.
Rozmieszczenie i ekologia
Gatunek jest dosyć częsty na niżu. Występuje w lasach liściastych i mieszanych, w parkach, na opadłych gałęziach drzew. Najczęściej znaleźć go można w miejscach, gdzie rosną stare dęby. Jest grzybem saprotroficznym, rozwijającym się na drewnie dębu, rzadziej lipy, wyjątkowo na innym drewnie liściastym. Owocniki wyrastają pojedynczo lub w grupach po kilka przez cały rok, w okresach dużej wilgoci, najczęściej od listopada do kwietnia.
Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski, gdzie na status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych. Wpisany został na listy gatunków zagrożonych także w Danii, Norwegii, Finlandii.
Na Warmii i Mazurach notowany m.in. w Mazurskim Parku Krajobrazowym.
Wartość użytkowa
Jest to gatunek niejadalny.
Ciekawostki
Inne gatunki z tego rodzaju to np. pospolita kisielnica kędzierzawa (Exidia plana), której owocniki zrastają się ze sobą, tworząc silnie pofałdowaną, rozpostartą na podłożu masę. Wyrastają one na drewnie tych samych gatunków drzew, co kisielnica trzoneczkowa. Natomiast na drewnie drzew iglastych można obserwować owocniki Exidia pithya. Na brzozie występuje kisielec krążkowaty (Exidia repanda) tworzący owocniki jaśniejsze, brązowawe, z różowym odcieniem. Na wierzbach i olszach spotkać można kisielec wierzbowy (Exidia recisa) mający owocniki mniejsze, jaśniejsze, brązowe, w młodości żółtobrązowe.
Zobacz też
pl.wikipedia.org, Kisielnica trzoneczkowa [22.04.2014]
grzyby.pl [22.04.2014]
indexfungorum.org [22.04.2014]
Bibliografia
Fiedorowicz Grzegorz, The participation of macromycetes in selected forest communities of the Masurian Landscape Park (NE Poland), "Acta Mycologica" 2009, nr 44, s. 77-95.
Wojewoda Władysław, Ławrynowicz Maria, Red list of the macrofungi in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 55-70.
Wojewoda Władysław, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków 2003.
