Podkolan biały
| Podkolan biały | |
| | |
| Platanthera bifolia | |
| (L.) Rich. | |
 Podkolan biały. Pokrój. Fot. Hajotthu. Źródło: Commons Wikimedia | |
| Systematyka | |
| Królestwo | rośliny |
| Gromada | rośliny naczyniowe |
| Klasa | okrytonasienne |
| Rząd | szparagowce |
| Rodzina | storczykowate |
| Rodzaj | podkolan |
| Gatunek | podkolan biały |
| Synonimy | |
Podkolan biały (Platanthera bifolia (L.) Rich.) – gatunek rośliny należący do rodziny storczykowatych (Orchidaceae).
Spis treści
Morfologia
Bylina do wysokości 50 cm, z bulwami pozornymi, dużymi, jajowatymi, zawsze dwiema: jedną starszą, drugą młodszą. Łodyga jest prosto wzniesiona, dęta. Na każdej łodydze u dołu znajdują się zwykle dwa liście odziomkowe (stąd łacińska nazwa gatunku), duże, naprzeciwległe, błyszczące. Różnią się one bardzo od liści górnych, są odwrotnie jajowate, owalne, o brzegach falistych, u nasady zwężone w szeroki, oskrzydlony ogonek. Górne liście łodygowe (1-3) są małe, siedzące, lancetowate.
Kwiaty o przyjemnym zapachu, zebrane są w skąpokwiatowe, walcowate, szczytowe grono. Są białe, średnicy 1,1-1,2 cm. Listki okwiatu są wolne, trzy nachylone ku sobie tworzą hełm, dwa odstają jak skrzydełka, dolny – języczkowaty – zwisa. Ostroga długości do 2,2 cm jest nitkowata, cienka, niezgrubiała. Dwie maczugowate pyłkowiny ułożone są równolegle i oddalone od siebie tylko o 1 mm. Roślina kwitnie od maja do lipca. Nasiona rozsiewane są przez wiatr.
Rozmieszczenie i ekologia
Występuje w Europie (z wyjątkiem rejonu Morza Śródziemnego i Kotliny Panońskiej) i Azji oraz w północnej Afryce. W Polsce spotykany całym obszarze, choć w ostatnich latach coraz rzadziej.
Rośnie na glebach świeżych, średnio próchnicznych, w lasach liściastych i na ich skrajach oraz w borach iglastych, a także w murawach bliźniaczkowych.
Na Warmii i Mazurach gatunek ten spotkać można m.in. w Parku Krajobrazowym Wzgórz Dylewskich, Mazurskim Parku Krajobrazowym, Parku Krajobrazowym Wysoczyzny Elbląskiej.
Wartość użytkowa
Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową.
Ciekawostki
Kwiaty zapylane są przez motyle nocne – ćmy – które wabione są za pomocą intensywnego zapachu (przyjemnego także dla ludzi). Ćmy przylatujące po nektar dotykają dzióbka, a wówczas pyłkowiny za pomocą uczepek przyklejają się do ich ciała.
Podobny, lecz znacznie rzadszy podkolan zielonawy Platanthera chlorantha odznacza się kwiatostanem szerszym u nasady niż na szczycie, pyłkowinami oddalonymi dołem od siebie o 4 mm, górą zaś nachylonymi ku sobie oraz ostrogą długości 20-40 mm, ku końcowi maczugowato zgrubiałą, tępą.
Bibliografia
Cincura Frantisek, Ferakova Viera, Majovsky Jozef, Somsak Ladislav, Zaborsky Jan: Pospolite rośliny środkowej Europy, Warszawa 1990.
pl.wikipedia.org, podkolan biały [27.06.2014]
polskie.storczyki.org.pl [27.06.2014]
pl.wikipedia.org, Lista gatunków roślin objętych ścisłą ochroną w Polsce [27.06.2014]
