Nowa Wieś Ełcka

Nowa Wieś Ełcka
Mogiła 11 żołnierzy niemieckich. Fot. Grzegorz Bućko. Źródło: www.rowery.olsztyn.pl [25.07.2013]
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	ełcki
Gmina	Ełk
Liczba ludności (2010)	1 689
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Kod pocztowy	19-321
Tablice rejestracyjne	NEL
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Nowa Wieś Ełcka
Położenie na mapie Polski Nowa Wieś Ełcka
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Nowa Wieś Ełcka (niem. Neuendorf) – wieś sołecka położona w województwo warmińsko–mazurskie, w powiecie ełckim, w gminie Ełk. Do 1954 roku miejscowość była siedzibą gminy Nowa Wieś Ełcka. W latach 1975–1998 Nowa Wieś Ełcka administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 1 689 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Mariusz Banach.

Nowa Wieś Ełcka. Mogiła żołnierza niemieckiego.
Fot. Grzegorz Bućko. Źródło: www.rowery.olsztyn.pl [25.07.2013]

Położenie

Nowa Wieś Ełcka jest położona w odległości 6 km na południe od Ełku nad rzeką Ełk. Jezioro Żabie Oczko (Herta Duża) znajduje się w odległości 2,3 km od miejscowości.

Dzieje miejscowości

Powstanie wsi wiąże się z nadaniem przywileju lokacyjnego w roku 1439 Filipowi Elandowi, który miał założyć nową osadę na 36 łanach na prawie chełmińskim. W kolejnym stuleciu Nowa Wieś Ełcka (Neffdorfen, potem Newendorff) składała się z 55 gospodarstw. Miejscowość pojawia się w wykazie osad prokuratorii ełckiej z lat 1510–1511. Na początku XVII wieku Nową Wieś Ełcką zamieszkiwali wyłącznie Polacy. Rok 1656 i wydarzenia związane z najazdem tatarskim przyczyniły się do ogromnych zniszczeń i zubożenia miejscowości.

Kolejnym ciosem dla miejscowości okazała się szalejąca w latach 1709–1711 epidemia dżumy, która doprowadziła do śmierci 1/3 mieszkańców. W drugiej połowie XVIII wieku miejscowość składała się z 43 domów. W tym okresie we wsi działała papiernia, produkująca kilka gatunków papieru ze znakami wodnymi, który eksportowano do Królewca. Według źródeł z lat 1740-1742 w miejscowości działała szkoła.

Śmiertelne żniwo zebrała niestety epidemia cholery w okresie wojen napoleońskich. W latach 20. XIX wieku wieś zamieszkiwało 400 osób. W latach 80. XIX wieku w miejscowości wybudowano stację kolejową. Na przełomie XIX i XX wieku w Nowej Wsi Ełckiej powstała cegielnia, gorzelnie i elektrownia. W czasie I wojny światowej spłonęła połowa budynków w miejscowości. W roku 1939 Nową Wieś Ełcką zamieszkiwało 1 103 mieszkańców.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.

Szkolnictwo

Sektor szkolnictwa w miejscowości reprezentuje Gimnazjum im. Jana Bytnara ps. "Rudy" i Zespół Szkolno–Przedszkolny.

Kultura

W miejscowości działają zespoły i grupy artystyczne:

• zespół ludowy "Zielona Dąbrowa"
• zespół "Perełka", działający przy tutejszym Domu Pomocy Społecznej
• Dziecięcy Zespół Teatralny „Balbinka”
• Stowarzyszenie Przyjaciół Osób Niepełnosprawnych "Przystań".

Religia

We wsi znajduje się siedziba lokalnej parafii rzymskokatolickiej.

Zabytki

• z okresu I wojny światowej mogiła przy ulicy Sportowej, w której pochowano 11 niemieckich żołnierzy
• przy przejeździe kolejowym linii Ełk – Pisz pojedyncza mogiła żołnierza niemieckiego poległego w lutym 1915 r.
• kwatera wojenna z czasów I wojny światowej; miejsce spoczynku 36 żołnierzy niemieckich i 29 żołnierzy rosyjskich
• pomnik ku czci poległych w latach 1914–1918

Bibliografia

Białuński Grzegorz, Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
Kawecki Jan, Roman Bolesław, Ełk. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1970.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Bank Danych Lokalnych GUS [25.07.2013]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [25.07.2013]
Olsztyńska Strona Rowerowa [25.07.2013]
Strona poświęcona cmentarzom i pomnikom wojennym w powiecie ełckim [25.07.2013]