Rożeniec

Rożeniec
Anas acuta`
Linnaeus, 1758
Anas acuta Linnaeus, 1758
Samiec. Fot. Basar. Źródło: Commons Wikimedia
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Rząd	blaszkodziobe
Rodzina	kaczkowate
Rodzaj	Anas
Gatunek	rożeniec zwyczajny
Synonimy
Anas acuta acuta Linnaeus, 1758

Rożeniec zwyczajny (Anas acuta) – gatunek dużego, wędrownego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych (Anatidae). Długość ciała – 51–57 cm (u samca dodatkowo 10 cm sterówki).

Samiec i samica.
Fot. J. M. Garg. Źródło: Commons Wikimedia

Charakterystyka

Ptak będący prawie wielkości krzyżówki, ale znacznie smuklejszy z charakterystycznym, długim zaostrzonym ogonem u samca (wyciągniętym w locie). Samiec jest większy od samicy i w szacie godowej ma czekoladową głowę i szyję z białym klinem sięgającym po bokach szyi na tył głowy. Przód szyi i pierś białe, boki popielate, tył ciała kremowy i czarny. Samica skromnie ubarwiona – brunatnobeżowa z łuskowanym rysunkiem na piórach i białawym brzuchem. Dziób u obu płci smukły, stalowoszary.
Gatunek występuje na płytkich, stojących zbiornikach wodnych i otwartych terenach zalewowych w rozległych dolinach rzecznych.
Żywi się głównie roślinami wodnymi, na wiosnę z domieszką drobnych, wodnych bezkręgowców (np. owady, robaki), kijanek czy drobnych ryb. Pokarm zdobywa, gruntując. Żeruje głównie nocą, nurkując na głębokość nawet do 50 metrów.
Na terenach lęgowych pojawia się w marcu lub kwietniu. Gniazdo buduje na lądzie, ukryte pod osłoną traw lub turzyc, zwykle w pewnej odległości od wody. Jest to płytkie zagłębienie w ziemi wyścielone suchymi trawami, liśćmi i puchem.

Występowanie

Zamieszkuje północne tereny Eurazji i Ameryki Północnej. Przyloty w marcu, kwietniu, odloty – od września do listopada. Zimuje w południowo-zachodniej Europie, północnej Afryce (w dolinie Nilu najliczniejszy gatunek ptaków zimujących), południowej Azji oraz Ameryce Środkowej i Południowej.
W Polsce skrajnie nieliczny ptak lęgowy (lęgi głównie na północy kraju), równie rzadko zimujący u nas. Lokalnie występuje w zabagnionych dolinach rzecznych, np. Biebrzy, Narwi czy Warty.
Na Warmii i Mazurach rożeńca odnotowano w Rezerwacie Jezioro Łuknajno.

W Polsce jako ptak zasiedlający podmokłe łąki i tereny zalewowe jest coraz rzadszy. Objęty jest ścisłą ochroną gatunkową, wymieniony w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt jako gatunek silnie zagrożony wymarciem, oraz w Dyrektywie Ptasiej – zagrożony utratą siedlisk lęgowych spowodowaną melioracjami prowadzonymi w dolinach rzecznych oraz zarastaniem łąk po zaprzestaniu wypasu.

Zobacz też

Dziennik Ustaw 2004, nr 220, poz. 2237, isap.sejm.gov.pl [07.12.2014]
Rożeniec zwyczajny, pl.wikipedia.org [07.12.2014]
ptaki-polski.com [07.12.2014]
ptaki.info [07.12.2014]

Bibliografia

Radziszewski Michał, Ptaki Polski, Warszawa 2011.
Richarz Klaus, Ptaki – przewodnik, Warszawa 2009.
Stastny Karel, Ptaki wodne, Warszawa 1993.