Szerokopaś

Szerokopaś
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	nidzicki
Gmina	Nidzica
Sołectwo	Szerokopaś
Liczba ludności (2010)	122
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Tablice rejestracyjne	NNI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Szerokopaś
Położenie na mapie Polski Szerokopaś
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Szerokopaś (niem. Sierokopass, od 1938 r. Brietenfelde) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie nidzickim, w gminie Nidzica. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 122 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa pełni Andrzej Kornieluk.

Położenie

Szerokopaś leży nieopodal jeziora Kownatki, tuż przy drodze krajowej nr 7, w odległości ok. 5 km od Nidzicy.

Dzieje miejscowości

Wieś lokowano na prawie chełmińskim w 1359 r. na 40 włókach. Nieznana jest etymologia nazwy miejscowości. W 1437 r. wieś miała charakter czynszowy. Obejmowała wówczas 40 łanów: 4 sołtysowskie, 22 chłopskich, 13 pustych, 1 w okresie wolnizny. 4 października 1498 r. został odnowiony przywilej lokacyjny na prośbę Piotra sołtysa, który otrzymał 4 łany i został zobowiązany do służby wojskowej konno i w zbroi. W 1625 r. i w 1661 r. było tu 15 chłopów. W 1680 r. wieś obejmowała 18 łanów, na których gospodarowało 9 chłopów. 12 pozostałych łanów obsadzono dopiero na początku XVIII w. W I połowie XVIII w. powstała tu szkoła wiejska. W wieku XIX liczba mieszkańców wsi sukcesywnie rosła. W XIX w. nauczycielem we wsi był Christoph Weiss. Do szkoły uczęszczały 23 osoby. W tym okresie większość mieszkańców była wyznania ewangelickiego. W 1858 r. wieś obejmowała 2177 mórg. W tym samym okresie istniała w miejscowości cegielnia. Nie zachowała się informacja o formie zabudowy wiejskiej.

Liczba mieszkańców i domów w poszczególnych okresach:

• 1817 r. – 131 osób, 24 domy

• 1846 r. – 175 osób, 26 domów

• 1858 r. – 190 osób, 27 domów

• 1867 r. – 238 osób

• 1871 r. – 258 osób, 36 domów

• 1885 r. – 291 osób, 38 domów

• 1905 r. – 286 osób, 51 domów

• 1910 r. – 282 osoby, 41 domów

• 1939 r. – 239 osób

Gospodarka

We wsi funkcjonuje gospodarstwo agroturystyczne oraz zakład meblarski.

Zabytki

• tradycyjna zabudowa zagród (budynki z czerwonej cegły)
• budynek szkolny
• cmentarz ewangelicki z II połowy XIX w.

Bibliografia

Wijaczka Jacek,Dzieje wsi do końca XVIII wieku, [w:] Historia Nidzicy i okolic, pod red. Waldemara Rezmera, Nidzica 2012, ss. 165–202.
Zielińska Agnieszka, Dzieje miasta i okolic w latach 1807 - 1914, [w:] Historia Nidzicy i okolic, pod red. Waldemara Rezmera, Nidzica 2012, ss. 203–267.
Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]