Żydowo

Żydowo
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	bartoszycki
Gmina	Bartoszyce
Liczba ludności (2010)	118
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Żydowo
Położenie na mapie Polski Żydowo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Żydowo (niem. Siddau) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Bartoszyce. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 118 mieszkańców (łącznie z Nowymi Witkami). W skład sołectwa wchodzą wsie: Żydowo, Nowe Witki, Leginy i Zawiersze. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Tadeusz Tomaszewicz.

Położenie

Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Równinie Sępopolskiej, 7,5 km na północ od Bartoszyc, przy drodze wojewódzkiej nr 512.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji północnych obszarów państwa zakonu krzyżackiego. Brak jest dokładnych danych o okolicznościach jej założenia. Po raz pierwszy jest wzmiankowana w źródłach z 1414 roku jako wieś pruska. Nazwa wsi wywodzi się od pokrewnych Prusom Sudowów, czyli Jaćwingów. Do 1945 roku Żydowo wchodziło w skład parafii ewangelickiej w Bartoszycach.

Szkołę we wsi założono w połowie XVIII wieku. Placówka szybko upadła i została ponownie zorganizowana dopiero w XIX wieku. W 1935 roku uczęszczało do niej 94 uczniów, a zatrudnionych było dwóch nauczycieli. Po II wojnie światowej uruchomiono ją ponownie.

W latach 1954–1959 wieś była siedzibą gromady. Przy wsi działały państwowe gospodarstwa rolne: PGR Gierczyn, PGR Łapkiejmy, PGR Łoskajmy i PGR Parkoszewo, a także stadnina koni w Zawierszu. W 1983 roku Żydowo składało się z 27 budynków mieszkalnych i 34 indywidualnych gospodarstw rolnych o łącznym obszarze 307 ha. We wsi znajdowały się wówczas: punkt biblioteczny, sala kinowa na 50 miejsc, sklep wielobranżowy oraz siedziba leśnictwa.

W latach 70. we wsi wybudowano kościół; jest to siedziba parafii rzymskokatolickiej pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny.

Liczba mieszkańców kształtowała się następująco:

• 1857 – 225 osób
• 1933 – 289 osób
• 1939 – 264 osoby
• 1983 – 147 osób

Edukacja

• Szkoła Podstawowa im. Jana Henryka Dąbrowskiego w Żydowie

Zabytki

• przykłady budownictwa murowanego z końca XIX wieku (m.in. domy nr 7, 10, 19) oraz z początku XX wieku (domy i budynki gospodarcze)

Bibliografia

Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1987.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Studium uwarunkowań i zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce , bip.warmia.mazury.pl [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
verwaltungsgeschichte.de [05.03.2014]