Spichlerz w Kętrzynie
| Spichlerz w Kętrzynie | |
| | |
 Spichlerz przy ul. Dworcowej 3-3a w Kętrzynie.
Fot. Adam Płoski. | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | kętrzyński |
| Gmina | Kętrzyn |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Spichlerz w Kętrzynie | |
| Położenie na mapie Polski  Spichlerz w Kętrzynie | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Spichlerz w Kętrzynie przy ul. Dworcowej 3-3a – obiekt wybudowany w 1903 r., zmodernizowany w okresie międzywojennym. Wraz z drugim spichlerzem, istniejącym przy tej samej ulicy, pozostaje dziś historycznym śladem gospodarczego rozwoju Kętrzyna oraz interesującym architektonicznie zabytkiem techniki reprezentującym dziedzictwo poprzemysłowe regionu.
Opis
Bryła główna spichlerza została wzniesiona w stylu historyzującym. Ceglane elewacje zdobią pilastry, gzymsy oraz elementy dekoracyjne wokół otworów okiennych. Realizując modernizację i przebudowę spichlerza w okresie międzywojennym, nawiązano do istniejącego budynku, ale zastosowano rozwiązania charakterystyczne już dla nowej epoki w architekturze. Elewację frontową nowego budynku, w arkadowych wnękach, zdobią ceglane dekoracje o geometrycznych formach. Wewnątrz spichlerza zachowały się do dziś pozostałości zamontowanego w okresie powojennym zespołu transportu pionowego ziarna zbóż. Spichlerz jest interesującym przykładem dziedzictwa poprzemysłowego miasta i regionu z początku XX w. i okresu późniejszego.
Historia
Kętrzyn rozwijał się na przełomie XIX/XX w. m.in. dzięki kolei i garnizonowi. W 1867 r. uzyskał połączenie z Królewcem, rok później z Ełkiem. W 1898 r. uruchomiono kolejkę wąskotorową do Mrągowa, Rynu i Srokowa. Ulokowanie w Kętrzynie garnizonu (1897–1898) także było czynnikiem miastotwórczym.
Ulica Dworcowa została wytyczona i zabudowana po uruchomieniu pierwszego połączenia kolejowego biegnącego przez Kętrzyn. Wzniesiono przy niej kamienice dla miejscowych przedsiębiorców (dziś nieistniejące), a po północnej stronie ulicy, w pobliżu dworca, budynki Wschodniopruskiego Towarzystwa Rolniczego, którego ówczesna nazwa w języku niemieckim widoczna jest do dziś na rozbudowanym w okresie międzywojennym budynku spichlerza (Ostpreussische Landwirtschaftsgesellschaft Rastenburg). Towarzystwo miało swoje magazyny również przy dzisiejszym Placu Słowiańskim. Była to spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. W późniejszych latach zmieniła ponownie nazwę. Spółka zajmowała się sprzedażą i magazynowaniem towarów, czemu sprzyjała bliskość dworca. Właśnie do tego typu celów przeznaczony był spichlerz przy ul. Dworcowej 3-3a. Do spichlerza doprowadzono bocznicę kolejową ułatwiająca transport towarów. W okresie międzywojennym spichlerz został zmodernizowany i przebudowany (zapewne w pierwszej połowie lat 20. XX w.).
Przy ul. Dworcowej, na miejscu zasypanego wcześniej stawu młyńskiego, w 1912 r. Adolf Gramberg wybudował spichlerz na potrzeby własnych zakładów zbożowych (jedne z największych i w dawnych Prusach Wschodnich). Spichlerz rozbudowano w 1925 r. Ten okazały i interesujący architektonicznie budynek zachowany jest do dziś. Przy ul. Dworcowej istnieją również liczne budynki kolejowe związane z funkcjonowaniem dworca (normalno- i wąskotorowego), dzięki czemu ul. Dworcowa zachowała swój historyczny, po części industrialny charakter. Przed drugą wojną światową istniały tu także warsztaty naprawcze maszyn rolniczych, do dziś zachowany jest należący dawniej do Gramberga budynek mieszkalno-administracyjny ze stojącą obok niego charakterystyczną fontanną przedstawiającą młynarza.
Po drugiej wojnie światowej
W końcu stycznia 1945 r., po zajęciu miasta przez wojska radzieckie, znaczna część staromiejskiej zabudowy Kętrzyna została spalona. Przy ul. Dworcowej przetrwały m.in. spichlerze i zabudowa dworca.
W kolejnych latach funkcjonowała w Kętrzynie Rejonowa Spółdzielnia Rolniczo–Handlowa, przekształcona następnie w Powiatowy Związek Gminnych Spółdzielni "Samopomoc Chłopska", która użytkowała na terenie Kętrzyna duże budynki magazynowe. Budynek spichlerza przy ul. Dworcowej 3–3a wykorzystywany był jako spichlerz i młyn.
Bibliografia
T. Korowaj, Rastenburg/Kętrzyn. Przewodnik historyczny po mieście, Kętrzyn 2005.
R. Grenz (red.), Der Kreis Rastenburg. Ein ostpreussisches Dokumentarwerk, Marburg/Lahn 1976.
Z. Licharewa, Kętrzyn. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1962.
