Podkolan zielonawy

Podkolan zielonawy
Platanthera chlorantha
(Custer) Rchb.
Podkolan zielonawy – pokrój. Fot. Orchi. Źródło: Wikipedia [10.07.2014]
Systematyka
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny naczyniowe
Gromada	okrytonasienne
Klasa	jednoliścienne
Rząd	szparagowce
Rodzina	storczykowate
Rodzaj	podkolan
Gatunek	podkolan zielonawy
Synonimy
Platanthera chlorantha Custer

Podkolan zielonawy (Platanthera chlorantha (Custer) Rchb. – gatunek rośliny należący do rodziny storczykowatych (Orchidaceae).

Morfologia

Roślina tworzy pojedynczą, prostą, wzniesioną, kanciastą łodygę wysokości 20–50 cm. U jej podstawy wyrastają dwa duże liście odziomkowe (oskrzydlonym ogonkiem obejmują dolną część łodygi). Liście wyrastają na łodydze naprzeciwlegle. Są odwrotnie jajowate, owalne. Oprócz nich występują małe, siedzące, lancetowate liście łodygowe, ustawione skrętolegle. Kwiaty są pojedyncze, żółtawobiałe, lub zielonkawe, o szerokości 18-23 mm i budowie typowej dla storczyków. Mają wolne listki okwiatu – trzy z nich zwrócone do siebie tworzą hełm, dwa odstające tworzą skrzydełka, a jeden języczkowy zwisa. Ostroga ma długość 20-40 mm, z tyłu jest maczugowato zgrubiała i tępa. Warżka całobrzega, wąska i wydłużona. Pyłek zlepiony w tzw. pyłkowiny o maczugowatym kształcie, górą oddalone od siebie o 2 mm, dołem o 4 mm i zakończone lepką uczepką. Kwiaty zebrane są na szczycie łodygi w grono.

Roślina kwitnie od maja do lipca. Owoc stanowi torebka z dużą ilością bardzo drobnych, bezbielmowych nasion. Nasiona rozsiewane są przez wiatr. Roślina ma dwie podziemne bulwy; jedna jest tegoroczna, druga z poprzedniego roku. Z zeszłorocznej bulwy wyrasta pęd nadziemny, tegoroczna bulwa gromadzi substancje zapasowe dla przyszłorocznego pędu.

Rozmieszczenie i ekologia

Podkolan zielonawy występuje w Europie Środkowej. W Polsce spotykany jest na całym obszarze, zarówno na niżu, jak i w niższych położeniach górskich, ale jest rośliną rzadką. Rośnie w świetlistych lasach liściastych i zaroślach, na polanach, porębach i wilgotnych łąkach. Preferuje gleby wapienne.
Na Warmii i Mazurach gatunek ten występuje m.in. w w rezerwacie Lipowy Jar oraz Borki w Puszczy Boreckiej.

Wartość użytkowa

Roślina objęta jest w Polsce ścisłą ochroną gatunkową.

Ciekawostki

Nazwa rośliny nawiązuje do charakterystycznej zielonkawej barwy kwiatów.

Kwiaty produkują alkohol bzowy przywabiający motyle nocne z rodziny Noctuidae. Motyle, sięgając do nektaru zgromadzonego w wąskiej ostrodze kwiatu, mogą wsunąć pomiędzy pylniki nawet całą głowę. Często do powierzchni ich oczu przylepiają się pyłkowiny i w ten sposób przenoszone są na znamię innego kwiatu.

Podkolan zielonawy tworzy mieszańce z podkolanem białym.

Zobacz też

pl.wikipedia.org, Podkolan zielonawy [22.05.2014]
Wigierski Park Narodowy [22.05.2014]

Bibliografia

Dąbrowski Stanisław, Warmia i Mazury. Cud, tylko się rozejrzeć, Olsztyn 2012.