Cerkiew pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Korszach
Cerkiew pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Korszach – zabytek architektury sakralnej wzniesiony na początku XX wieku.
Spis treści
Położenie
Cerkiew znajduje się w powiecie kętrzyńskim, w centrum miasta Korsze, przy ul. Adama Mickiewicza 31/33.
Historia
Plany budowy tego kościoła sięgają początków XX wieku. Wtedy to wspólnota ewangelicka podjęła starania o wybudowanie w Korszach samodzielnej świątyni (wcześniej miejscowość należała do parafii w Sątocznie). Zbiegło się to w czasie z dwusetną rocznicą koronacji Fryderyka I na króla pruskiego (1701 r.). Z tej okazji cesarzowa Augusta Wiktoria (żona cesarza Niemiec i króla Prus) założyła w Królewcu fundację jubileuszową na budowę 10 ewangelickich kościołów, które miały nosić miano Kościołów Jubileuszowych. Z prywatnego konta rodzina cesarska wniosła fundusz początkowy; do tego dochodziły ofiary przysyłane z prowincji. Dzięki wstawiennictwu dziedzica z Sątoczna i Prosny hrabiego Richarda zu Eulenburg oraz staraniom księdza Neumanna z Sątoczna, Korsze jako pierwsze otrzymały 20 tys. marek z tych funduszy na budowę kościoła.
Prace rozpoczęto w 1903 r. według planów i pod nadzorem architekta Justusa Wilimcziga z Berlina. W niedzielę 17 lipca 1904 r. świątynia została poświęcona. Samodzielną parafię utworzono tutaj z dniem l marca 1926 r. Trzy lata później rozpoczęto budowę plebanii. Poświęcenie gotowego budynku, stojącego do dzisiaj, nastąpiło 13 lipca 1930 r.
W 1944 r. na żądanie władz w Królewcu wszystkie wartościowe przedmioty znajdujące się w kościele i ważne dokumenty zostały zapakowane do skrzyń i wywiezione. Ostatnie nabożeństwo odbyło się tutaj 21 stycznia 1945 r. Po dotarciu do miasta wojsk radzieckich ewangelicki kościół jubileuszowy został zamieniony na magazyn, a później na oborę dla owiec. Następnie przez prawie 20 lat stał opuszczony i dewastowany, aż w listopadzie 1966 r. przejęli go wyznawcy kościoła prawosławnego.
W 1968 r. erygowano tutaj prawosławną parafię pod wezwaniem św. Piotra i Pawła. Z tego okresu pochodzi nowa górna część wieży, której sterczynowe szczyty zastąpiono schodkowymi.
Opis
Jest to świątynia wzniesiona w stylu neogotyckim, na planie prostokąta, orientowana. Zbudowano ją z klinkierowej cegły na cokole z ciosów granitowych. Nawa z kwadratowym prezbiterium posiada dostawione z obu stron aneksy: od północy zakrystię, a od południa kruchtę. Ściany wzdłużne posiadają symetrycznie rozmieszczone uskokowe szkarpy, pomiędzy którymi są podwójne okna z rozetą na górze, ujęte w płytkiej blendzie. Ściana wschodnia przy prezbiterium posiada potrójne okno na osi i zwieńczona została szczytem dekorowanym blendami i ceramicznym fryzem, podobnie jak pozostałe szczyty w kruchcie i zakrystii, których ściany boczne zamknięte są dekoracyjnymi gzymsami w kształcie arkadek. Wieża o wysokości 25 m posiada wejście ujęte w profilowanej wimperdze. W jej polu widnieje zatarty napis: Christus ist unser Friede (Chrystus jest naszym pokojem). Po prawej stronie drzwi wejściowych do kościoła znajduje się płyta, na której widniała do I945 r., następująca inskrypcja:
Podczas panowania cesarza Wilhelma II i pod protektoratem cesarzowej Augusty Wiktorii wybudowano na pamiątkę dwusetnej rocznicy powstania Królestwa Pruskiego, dzięki dobrowolnym składkom ze wszystkich części prowincji. 1701-1901.
Z pierwotnego wystroju kościoła zachował się jedynie portret pary cesarskiej. Obecnie wewnątrz znajduje się ikonostas.
Zobacz też
Korsze: cerkiew prawosławna św.św. Piotra i Pawła, oprac. Igor Hrywna, materiał zamieszczony na stronie internetowej korsze.wm.pl [07.01.2015 r.]
Powojenne dzieje kościoła, oprac. Ewa Kijanka, materiał zamieszczony na stronie internetowej korsze.com [07.01.2015 r.]
Bibliografia
Korowaj, Tadeusz: Dzieje miasta i gminy Korsze : przewodnik historyczny. Kętrzyn 2007, Tadeusz Korowaj, s. 28-31.
