Ratusz w Olsztynku
Ratusz w Olsztynku – zabytek architektury wzniesiony w pierwszej ćwierci XX wieku.
Spis treści
Położenie
Gmach znajduje się na terenie powiatu olsztyńskiego, w centrum średniowiecznej zabudowy miejskiej Olsztynka, przy ul. Ratusz 1.
Historia
Pierwszy ratusz w Olsztynku powstał prawdopodobnie wkrótce po otrzymaniu praw miejskich. Pierwsze informacje o istnieniu tutaj burmistrza pochodzą z 1414 r. Nie wiadomo, z jakiego materiału zbudowano pierwszy gmach. Z rycin i relacji historycznych wynika, że był to dosyć duży budynek z wysoka wieżą, zapewne murowany i przykryty dachówką lub gontem. Wzniesiono go na osi północ-południe, a jego długość dwukrotnie przekraczała szerokość. Składał się na parterze z dwóch części, a przez środek prowadził wysoki przestronny przejazd, przy którym stały ławy z pieczywem i mięsem. Na parterze znajdowały się dodatkowo pomieszczenia na wełnę. Tam też umieszczona była waga miejska, która służyła kupcom do 1841 r. Nad wjazdem od strony północnej wmurowany był duży kamień, na którym wykuto prawdopodobnie herb Olsztynka. Od strony wschodniej i zachodniej przylegały do ratusza po trzy kramy kupieckie, zostały one zlikwidowane dopiero w 1804 roku. Na piętrze znajdowało się pomieszczenie dla rady miejskiej, burmistrza, sądu i pisarza. Była też zapewne sala przeznaczona na różne uroczystości i spotkania oraz miejsce na archiwum i skarbiec. Ratusz posiadał piwnice, o których jest wzmianka w dokumentach z 1790 r. wieża ratuszowa przykryta była spiczastym dachem i zakończona metalowa chorągiewką. Na wieży zainstalowano zegar.
Stary ratusz został zniszczony w wyniku pożaru, który miał miejsce 10 października 1685 r. Jego odbudowa trwała niemal 30 lat i została zakończona dopiero w 1714 r. Po kolejnym pożarze miasta, 16 kwietnia 1804 r., ratusz odbudowano ponownie na dawnym miejscu. Był to duży murowany budynek w kształcie zbliżonym do obecnego. Przetrwał do 1914 r., kiedy to został spalony w trakcie bitwy i ostrzału artyleryjskiego. Do końca l wojny wzniesiono nowy ratusz. Na parterze mieściła się sala konferencyjna i pokoje urzędników, na piętrze było mieszkanie burmistrza. Od strony południowej dobudowano hotel Kaiserhof. Ratusz w tym stanie przetrwał II wojnę światową. Latem 1945 r. władzę w Olsztynku przejęli Polacy i od tego czasu budynek jest siedzibą nowych władz miasta.
Opis
Jest to budynek murowany z cegły, otynkowany, dwukondygnacyjny, podpiwniczony i z użytkowym poddaszem. Wzniesiono go na planie prostokąta i nakryto czterospadowym dachem z czerwonej dachówki. Ściany budynku podzielone zostały gzymsami i ozdobione dekoracyjnymi obwódkami okien. Nad wejściem głównym znajduje się niewielki balkon.
W dachu umieszczone zostały lukarny, natomiast w części głównej, pośrodku, wzniesiono wieżyczkę zegarową - w dolnej części kwadratową, w wyższej ośmioboczną, zwieńczoną ostrosłupowym hełmem, z kutym herbem miasta na szczycie (postacią św. Piotra, dzierżącego w prawej dłoni złoty klucz, a w lewej laskę pątniczą). W 1993 r. przed budynkiem ustawiono kamienny pomnik lwa.
Ciekawostki
W pierwszej połowie 2015 r. w ratuszu ma zostać otwarte Multimedialne Muzeum Stalagu IB i Historii Olsztynka.
Bibliografia
650 lat Olsztynka, red. Wiesław Skrobot. Olsztynek 2009, s. 33.
Kuźniewski Bogumił, Ratusz w Olsztynku, "ALBO. Aktualności Lokalne Biuletyn Olsztynecki" 2004, nr 5, s. 4-5; nr 6, s. 4.
Pawlak Roman, Polska. Zabytkowe ratusze. Warszawa 2003.
