Onufryjewo

Onufryjewo
Cmentarz starowierców. Fot. Mieczysław Kalski
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	piski
Gmina	Ruciane-Nida
Liczba ludności (2010)	111
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Kod pocztowy	12-220
Tablice rejestracyjne	NPI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Onufryjewo
Położenie na mapie Polski Onufryjewo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Onufryjewo (dawniej Onufrygowo, niem. Onufrigowen, od 1938 r. Rehfelde) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Ruciane–Nida. W roku 1954 Onufryjewo (oraz pobliskie Piaski i Wierzbę) wyłączono z gminy Ukta i przyłączono do powiatu piskiego; początkowo tworzyło osobną gromadę, następnie zostało włączone do gromady Wejsuny. W 1973 roku wcielono je do gminy Ruciane-Nida. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 111 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Ryszard Kosiorek.

Położenie

Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na Równinie Mazurskiej, 8 km na północ od Rucianego–Nidy, w pobliżu jezior Warnołty i Bełdany. Na północ od wsi znajdują się dwa jeziorka – Smolak Wielki (9,9 ha) i Smolak Mały (3,8 ha).

Dzieje miejscowości

We wsi odkryto pozostałości cmentarzyska z czasów Galindów, a także monety srebrne i złote z II-III wieku. Osada została założona przez Onufrego Jakowlewa (Smirnowa) ze wsi Pogorzelec (powiat sejneński), starowiercę, który w czerwcu 1830 roku zakupił 700 mórg ziemi. Była to pierwsza wieś starowierców na Mazurach. Jej nazwa pochodzi od imienia założyciela, a zarazem pierwszego sołtysa. W 1832 roku starowiercy zakupili również położone 1,5 km od Onufryjewa tereny, które dały początek wsi Piaski (nabywcami byli Onufry Jakowlew i Sawaszej Osipow-Piaskowski). W XIX i na początku XX wieku po prawej stronie drogi do Popielna znajdował się dwór zwany Luisethal.

W latach 1969–1971 funkcjonowała we wsi szkoła, w której zatrudniony był jeden nauczyciel. W 1978 roku we wsi znajdował się przystanek PKS oraz sklep. Do sołectwa Onufryjewo należały w 1979 roku wsie: Wierzba, Piaski, Warnołty, Popielno i Kończewo Leśniczówka.

Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych latach:

• 1933 r. – 267 osób (wraz z Piaskami)

• 1939 r. – 268 osób (wraz z Piaskami)

• 1949 r. – 32 gospodarstwa

• 1970 r. – 152 osoby, 33 gospodarstwa

• 1978 r. – 119 osób, 18 gospodarstw

• 1987 r. – 114 osób

Zabytki

• dwór z początku XIX wieku
• zespół budynków szkolnych z początku XX wieku: szkoła i budynek gospodarczy
• cmentarz starowierców z początku XX wieku (zob. Cmentarze starowierskie na Mazurach), w lesie, na zachód od wsi
• cmentarz ewangelicki z początku XX wieku, w lesie, na zachód od wsi
• dom (nr 22) z początku XX wieku

Przyroda

W pobliżu miejscowości znajduje się Rezerwat Przyrody Jezioro Warnołty.

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. II, Olsztyn 2011.
Bielawny Krzysztof, Nekropolie w granicach parafii ewangelickich Nawiady, Piecki i Stara Ukta, Znad Pisy, nr 15, 2006, ss. 162–211.
Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
Mrągowo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1975.
Pawlicki Ryszard Wojciech, Sikorski Piotr, Wierzba Marek, Ziemia Orzyska. Przewodnik po ścieżkach rowerowych, Orzysz 2004.
Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
Śliwiński Józef, Z dziejów Rucianego-Nidy i okolic, Olsztyn 1993.
Żurkowska Tekla, Mazurskie cmentarze. Symbole w krajobrazie, Olsztyn 2008.
Deutsche Verwaltungsgeschichte [02.08.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [02.08.2013]
Strona Urzędu Gminy Ruciane-Nida [02.08.2013]
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [ 02.08.2013]