Parleza Wielka
| Parleza Wielka | |
| | |
 Dwór z końca XIX w.
Fot. Mieczysław Kalski | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Gmina | Biskupiec |
| Liczba ludności (2010) | 474 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Parleza Wielka | |
| Położenie na mapie Polski  Parleza Wielka | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Parleza Wielka (niem. Groß Parlösen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Biskupiec. Miejscowość w 2010 roku liczyła 474 mieszkańców. Funkcję sołtysa sprawuje Zbigniew Sobieraj[1].
Położenie
Miejscowość położona w centralnej części województwa warmińsko-mazurskiego, około 4 km na południowy-wschód od centrum Biskupca, przy drodze krajowej nr 16.
Dzieje miejscowości
Wieś założona w II połowie XIV wieku. Były to dawne dobra rycerskie, w XIX i na początku XX wieku należały do rodziny von Damm. Pruska nazwa miejscowości prawdopodobnie oznacza przełaz i może się wiązać z istnieniem szlaku komunikacyjnego. W 1905 roku, w części wschodniej majątku powstała cegielnia, która czerpała surowiec z pobliskich złóż glinki ceramicznej.
Na początku lat trzydziestych XX wieku, jako zaplecze mieszkalne dla pracowników wzniesiono nieopodal cegielni osiedle. Jego zabudowa została zaplanowana i wykonana w sposób przemyślany, zgodnie z obowiązującymi wówczas tendencjami, tzw. osiedla ogrodu.
Domy o architekturze bliźniaczej, tworzą symetryczny ciąg budynków, otaczają owalny plac, z którego krańców wychodzą dwie drogi: jedna łącząca miejscowość z główną szosą i pobliską stacją kolejową, druga osadzona drzewami, wiedzie do pobliskiej cegielni.
W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego[2]. Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[3] umiejscowiły ją w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim.
Zabytki
- dawny układ przestrzenny zgodny z otaczającym krajobrazem, niezmącony współczesną zabudową
- budynki przedwojennej cegielni
- pałacyk z XIX wieku
- kapliczka warmińska usytuowana na jednej z posesji
Ciekawostki
Parleza Wielka wraz z dwoma innymi miejscowościami województwa warmińsko-mazurskiego (Hejdyk w gminie Pisz oraz Zarost Wielki w gminie Budry), za zachowanie dawnego układu przestrzennego zgodnego z otaczającym krajobrazem, została wyróżniona w konkursie ogłoszonym przez Stowarzyszenie Wspólnota Kulturowa "Borussia", pt: "Najlepiej Zachowana Wieś Historyczna na Terenie Warmii i Mazur[4].
Przypisy
- ↑ Urząd Gminy Biskupiec
- ↑ Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [10.02.2015]
- ↑ Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [10.02.2015]
- ↑ krajobrazpelenmozliwosci.pl [10.02.2015]
Bibliografia
Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [10.02.2015]
Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [10.02.2015]
Bank Danych Lokalnych GUS [10.02.2015]
Urząd Gminy Biskupiec [10.02.2015]
Mapy Google Maps [10.02.2015]
krajobrazpelenmozliwosci.pl [10.02.2015]
