Polsko-Katolickie Towarzystwo Ludowe "Zgoda" pw. św. Kazimierza w Olsztynie

Polsko-Katolickie Towarzystwo Ludowe "Zgoda" pw. św. Kazimierza w Olsztynie
Rodzaj organizacji	Towarzystwo społeczno-kulturalne
Profil działalności	integracja ludności polskiej, pielęgnowania postaw obywatelskich, działalność kulturalna
Rok założenia	1891

Polsko-Katolickie Towarzystwo Ludowe "Zgoda" pw. św. Kazimierza w Olsztynie - organizacja powstała na skutek ożywienia narodowego, które nastąpiło na obszarze południowej Warmii w drugiej połowie XIX wieku.

Historia

Geneza powstania Towarzystwa wiąże się z wiecem (1885) w sprawie przywrócenia języka polskiego w podolsztyńskich szkołach oraz wydaniem "Gazety Olsztyńskiej" w 1886 roku. Zebranie założycielskie odbyło się 1 marca 1891 roku w Olsztynie.

Działacze Towarzystwa aktywnie włączyli się w działania zmierzające do przywrócenia języka polskiego w szkołach ludowych. W 1894 roku delegacja Towarzystwa (w skład której wchodzili Seweryn Pieniężny senior, kupiec Żbikowski i mistrz brukarski Mrzyk) spotkała się z ówczesnym biskupem warmińskim Andrzejem Thielem, który poparł starania działaczy. Mimo takiego obrotu sprawy w 1899 roku Towarzystwo przestało działać w Butrynach, co było bezpośrednio związane ze śmiercią Jana Stankiewicza.

Dwa lata później ten sam los spotkał koło w Gietrzwałdzie. W 1911 roku odbyło się ostatnie zebranie Towarzystwa, które przestało istnieć. Jednak w 1913 roku Andrzej Samulowski kontynuował wygłaszanie pogadanek, podjął się również organizacji przedstawień teatralnych.

Cele i zadania organizacji

Powstanie organizacji stanowiło kolejny ważny element integracji ludności wokół polskiego życia społeczno-kulturalnego. Towarzystwo miało skupić się w swej działalności na propagowaniu religijności, pielęgnowaniu postaw obywatelskich, dbałości o rozwój intelektualny i duchowy. Towarzystwo otwarcie odcinało się od założeń socjaldemokracji.

Działalność

Zebrania dla wszystkich przedstawicieli polskiej ludności organizowane były w co drugą niedzielę. W czasie spotkań prowadzono pogadanki o tematyce religijnej oraz odczyty okazjonalne, w związku z rocznicami religijnymi i narodowymi (powstanie kościuszkowskie, listopadowe, styczniowe). Omawiano specyfikę aktualnych polskich publikacji, nie unikano również dyskusji dotyczących kwestii społeczno-politycznych. Skupiano się głównie na problematyce kampanii wyborczych do niemieckiego parlamentu oraz niebezpieczeństwach związanych z ideologią socjalistyczną. Czas poświęcono również na pogadanki związane z zagrożeniami, które niosło ze sobą palenie tytoniu oraz nadmierny pociąg do alkoholu. Jednak największą popularność zyskały amatorskie przedstawienia teatralne organizowane przez działaczy i uczestników spotkań.

Osoby związane z organizacją

Inicjatorami powołania Polsko-Katolickiego Towarzystwa Ludowego byli: Jan Liszewski, Seweryn Pieniężny senior oraz Eugeniusz Buchholz, wydawca "Nowin Warmińskich". Prezesem pierwszego zarządu został wybrany Kazimierz Szymański, którego po jakimś czasie zastąpił Seweryn Pieniężny senior.

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. II, Olsztyn 2011.
Chłosta Jan, Słownik Warmii, Olsztyn 2002.
Jasiński Janusz, Świadomość narodowa na Warmii w XIX wieku, Olsztyn 1983.
Wakar Andrzej,Przebudzenie narodowe 1886-1893, Olsztyn 1982.