Harsz

Harsz
Jezioro Harsz. Źródło: Fot. Eume. Źródło: Commons Wikimedia [09.07.2014]
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	węgorzewski
Gmina	Pozezdrze
Liczba ludności (2010)	455
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Kod pocztowy	11-610
Tablice rejestracyjne	NWE
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Harsz
Położenie na mapie Polski Harsz
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Harsz (niem. Haarszen, od 1936 r. Haarschen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie węgorzewskim, w gminie Pozezdrze. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 455 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Stanisław Borysiewicz.

Położenie

Wieś położona jest w północnej części Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, nad jeziorem Harsz, 11 km na południe od Węgorzewa.

Dzieje miejscowości

Nazwa wsi pochodzi od jeziora, zwanego w języku pruskim Skarsaw.

Wieś została założona w 1550 roku na 80 łanach, z których osiem uzyskał za 240 grzywien sołtys Marcin Gut ze Świder w starostwie piskim. Zasiedlenie miejscowości postępowało stosunkowo szybko: w 1557 roku we wsi mieszkało 36 rodzin chłopskich, a w 1600 roku – 48 rodzin chłopskich i 10 zagrodników. Mieszkańcy odrabiali pańszczyznę w majątku państwowym w Węgorzewie. W tym okresie wieś nazywano Harsen, Arzen, Haarsen .

W następstwie epidemii dżumy w 1710 roku zmarli niemal wszyscy mieszkańcy (311 osób), jednak wieś szybko odzyskała status jednej z największych w okolicy. W XVII wieku obejmowała już 100 łanów, zaś w połowie XIX wieku ponad 79 łanów. W 1858 roku była zamieszkana przez 685 osób, a w 1939 roku Harsz liczył 811 mieszkańców.

Szkołę we wsi założono w 1737 roku; stulecie później uczyło się w niej 129 dzieci w dwóch klasach, zaś 1935 roku – 138 dzieci, a zatrudnionych było trzech nauczycieli. Reaktywowana w 1947 roku, w połowie lat 60. obejmowała osiem klas.

Po II wojnie światowej działała we wsi cegielnia. Funkcjonowała Ochotnicza Straż Pożarna – remizę wybudowano w czynie społecznym. W podobny sposób powstał klub Ruchu.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.

Kultura

W Harszu od 2004 roku cyklicznie odbywa się Międzynarodowy Plener Malarski, mający na celu m.in. popularyzację regionu. W czerwcu organizowana jest także Noc Świętojańska.

Religia

Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej pw. św. Stanisława Kostki w Pozezdrzu.

Turystyka

• Szlak rowerowy o długości 40 km – przebieg trasy: Giżycko – Świdry – Pieczarki – Harsz – Pozezdrze – Spytkowo – Giżycko.

Bibliografia

Białuński Grzegorz, Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
Wakar Andrzej, Wilamowski Bohdan, Węgorzewo. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn 1968.
Bank Danych Lokalnych [29.07.2013]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [29.07.2013]
Wikipedia [09.07.2014]
Wrota Warmii i Mazur [30.08.2013]