Rożyńsk Wielki

Rożyńsk Wielki
Różyńsk Wielki.Pomnik ku czci poległych. Fot. pagi19. Źródło: www.rowery.olsztyn.pl [27.07.2013]
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	ełcki
Gmina	Prostki
Liczba ludności (2010)	150
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Kod pocztowy	19-335
Tablice rejestracyjne	NEL
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Rożyńsk Wielki
Położenie na mapie Polski Rożyńsk Wielki
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Rożyńsk Wielki (niem. Gross Rosinsko, Grossrosen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie ełckim, w gminie Prostki. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. Do 1954 roku miejscowość była siedzibą gminy Rożyńsk Wielki. W 2010 roku wieś liczyła 150 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Renata Krajewska.

Położenie

Miejscowość położona jest nad rzeką Różynką w odległości 19 km od Prostek. Na południe od miejscowości znajduje się jezioro Borowe (Borowy See, Gutter See, Baber See). W odległości 2 km od Rożyńska Wielkiego położone jest Jezioro Dybowskie (Dybowe See, Diebauer See).

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji Wielkiej Puszczy. W XV i XVI wieku miejscowość była wymieniana w dokumentach pod nazwami: Roschinsken, Rosinschker, Rosisken. Osada powstała przed wojną trzynastoletnią (1454-1466). Pierwsza wzmianka pochodzi z 1471 roku, kiedy istniejąca już osada otrzymała przywilej. Nadanie trafiło do braci: Macieja, Jerzego, Jana i Bartłomieja oraz synów ich siostry – Macieja i Pawła, a także niejakiego Pawła i Jana. Otrzymali z rąk komtura Zygfryda Flacha von Schwartzburg 60 łanów na prawie magdeburskim. Około 1550 roku powstała w Rożyńsku parafia, początkowo z uposażeniem 3 łanów, później powiększono ją do czterech. Do parafii należały wsie i osady położone we wschodniej części starostwa piskiego. Podczas akcji germanizacyjnej nazw miejscowych i fizjograficznych historyczna nazwa niemiecka Gross Rosinsko została w 1938 roku zastąpiona sztuczną formą Grossfreiendorf.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.

Religia

We wsi znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej.

Kultura

Od 2007 r. przy parafii działa Towarzystwo Miłośników Ziemi Różyńskiej, organizujące m.in. Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej i Kameralnej.

Zabytki

• neogotycki kościół z 1894 roku.
• pomnik ku czci poległych w czasie I wojny światowej

Ludzie związani z miejscowością

• Jolanta Sosnowska (ur. 1979) – multiinstrumentalistka, dyrektor artystyczna Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Organowej i Kameralnej w Rożyńsku Wielkim

Bibliografia

Białuński Grzegorz, Kolonizacja „Wielkiej Puszczy” (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
Darmochwał Tomasz, Rumiński Marek Jacek, Warmia. Mazury, Białystok 1998.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, t.9, Warszawa 1888.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Bank Danych Lokalnych GUS [27.07.2013]
Olsztyńska Strona Rowerowa [27.07.2013]