Sudwa

Sudwa
Sudwa. Jeniecki cmentarz wojenny
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Olsztynek
Liczba ludności (2010)	169 (łącznie Sudwa i Świętajny)
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Sudwa
Położenie na mapie Polski Sudwa
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Sudwa (niem. Sauden) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Olsztynek. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.

Miejscowość w 2010 roku była zamieszkana przez 169 osób (łącznie Sudwa i Świętajny). Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Zbigniew Kowalczyk.

Położenie

Miejscowość jest położona na Pojezierzu Olsztyńskim, w odległości 1 km na zachód od Olsztynka.

Dzieje miejscowości

Wieś została założona w 1380 roku przez 5 pruskich braci. Od imienia najstarszego z nich - Windike, otrzymała nazwę Windikendorf. Na przestrzeni wieków funkcjonowały również inne wersje nazwy, m.in. Sawda. Ostatecznie utrwaliła się nazwa Sudwa. W roku 1579 wieś została przekształcona w folwark książęcy przekazywany w dziedziczną dzierżawę. W 1806 roku majątek został ograbiony przez wojska francuskie. Zniszczony doszczętnie powrócił pod bezpośredni zarząd dóbr króla pruskiego. W 1819 roku doszło do przekazania na własność folwarku w Sudwie i Świętajnie kolonistom niemieckim. W 1846 roku wieś składała się z 22 domów zamieszkanych przez 221 osób. W 1914 roku w okolicach wsi toczyły się krwawe boje pomiędzy Niemcami i Rosjanami. Poległych pochowano na dwóch małych cmentarzach. W latach 1925-1927 niedaleko miejscowości wybudowano Tannenberg-Denkmal. W czasie II wojny światowej na polach Sudwy znajdował się obóz jeniecki Stalag I B. Po 1945 roku wieś, która uniknęła zniszczeń wojennych została zasiedlona przez Polaków. Do 1950 roku we wsi działał ośrodek maszynowy, przeniesiony następnie do Olsztynka. W latach 1974-1996 w Sudwie funkcjonowała Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna Odrodzenie, zlikwidowana jako ostatnia w gminie. W 2005 roku miejscowość była zamieszkana przez 155 osób.

Gospodarka

W miejscowości działa firma produkcyjno-handlowo-usługowa Jacex.

Zabytki

• Jeniecki cmentarz wojenny z czasów II wojny światowej. Miejsce spoczynku ok. 55 tysięcy jeńców wojennych, przetrzymywanych w obozie zlokalizowanym w pobliski Królikowie.
• Zespół cmentarzy wojennych, zlokalizowany wokół dawnego założenia - Pomnika Mauzoleum Tannenberg-Denkmal, upamiętniającego zwycięstwo Niemców nad Rosjanami w 1914 roku:

- Cmentarz wojenny, zlokalizowany po północnej stronie szosy z Olsztynka do Ostródy, położony w odległości około 200 m od zabudowy wsi. Miejsce spoczynku żołnierzy rosyjskich

- Cmentarz wojenny zlokalizowany po północnej stronie szosy z Olsztynka do Ostródy, położony w odległości około 450 m w kierunku zachodnim od zabudowy wsi. Wewnątrz znajduje się mogiła w kształcie kopca

- Cmentarz wojenny zlokalizowany po południowej stronie szosy z Olsztynka do Ostródy. Znajdują się dwie mogiły, prawdopodobnie żołnierzy rosyjskich

- Pojedyncza mogiła, zlokalizowana około 50 m w kierunku południowym od starej drogi, w pobliżu domu

- Mogiła zbiorowa, zlokalizowana po wschodniej stronie domu, za budynkiem gospodarczym. Miejsce spoczynku żołnierzy rosyjskich

- Pojedyncza mogiła, zlokalizowana przy zachodnim skraju parku, przykryta cementową płytą

- Mogiła zbiorowa zlokalizowana w polu - bliższa lokalizacja nie została ustalona

- Mogiła zbiorowa zlokalizowana w południowej części parku, w odległości około 40 m od drogi do Królikowa, przy alejce prowadzącej przez park w kierunku północnym

- Pojedyncza mogiła zlokalizowana w południowej części parku, pomiędzy drogą do Królikowa i leśniczówką

- Pojedyncza mogiła zlokalizowana na dziedzińcu założenia pomnika Tannenberg-Denkmal - bliższa lokalizacja nie została ustalona

Bibliografia

1. Knerecer Wiktor, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995.
2. Kuźniewski Bogumił, Olsztynek: miasto i gmina, Olsztynek 2007.
3. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 20.12.2013]
4. Olsztyńska Strona Rowerowa [data dostępu: 20.12.2013]
5. Portal Informacyjny Olsztynka [data dostępu: 20.12.2013]