Bałdy

Bałdy
Dwór w Bałdach Polskie zabytki[06.06.2014]
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Purda
Sołectwo	Bałdzki Piec
Liczba ludności (2010)	69
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Bałdy
Położenie na mapie Polski Bałdy
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Bałdy (niem. Balden) – wieś niesołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Purda. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku liczyła 69 mieszkańców. Wieś wchodzi w skład sołectwa Bałdzki Piec, w którym funkcję sołtysa sprawuje obecnie Teresa Sznarbach.

Położenie

Wieś położona jest na Pojezierzu Olsztyńskim, 2 km na wschód od Butryn, tuż przy historycznej granicy z Warmią.

Dzieje miejscowości

Pierwsza informacja o wsi pochodzi z początku XV wieku. Wówczas Wielki Mistrz Krzyżacki nadał majątek Bałdy niemieckiemu rycerzowi o imieniu Hartman. W XVII wieku dobra były własnością warmińskiej rodziny von Drauschwitz. Ostatni przedstawiciel rodu zmarł w 1917 roku. Majątek pozostawił trzem nieznanym spadkobiercom. W latach 1782-1785 Bałdy należały do rodziny von Schraden. Na przełomie XVIII i XIX stulecia dobra przeszły w ręce rodu von Helden. W tym czasie majątek szlachecki i wieś folwarczna były zamieszkane przez 131 osób i składały się z 21 domów. W 1838 roku dobra obejmujące obszar 700 ha należały do francuskiej rodziny Lavergue-Pequilhen, a pod koniec stulecia były własnością rodziny Quednau. Na początku XX wieku właścicielem Bałd stał się Ryszard Palmowski. Majątek obejmował wówczas powierzchnię 750 ha. Hodowano w nim konie, bydło, owce i świnie. Działała również gorzelnia. W 1919 roku Palmowski sprzedał posiadłość Skarbowi Państwa, który od tej pory oddawał Bałdy w dzierżawę. Po zakończeniu II wojny światowej majątek upaństwowiono i założono Państwowe Gospodarstwo Rolne w Bałdach. Później nieruchomość została przekazana Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie. Obecnie w Bałdach mieści się Stacja Dydaktyczno-Badawcza Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.

Kultura

W miejscowości organizowana jest największa impreza w gminie Warmiński Kiermas Tradycji, Dialogu, Zabawy, który odbywa się w każdą pierwszą sobotę lipca.

Zabytki

• dwór
• pozostałości folwarku
• park podworski
• budynek dawnej szkoły
• pozostałości cmentarza ewangelickiego
• trakt biskupi w Bałdach - zachowany kilometrowy odcinek dawnego szlaku z Warszawy

Bibliografia

1. Przewodnik turystyczny po gminie Purda, Purda 2013.
2. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, 1857.
3. Wojewódzka ewidencja zabytków [12.11.2013]
4. Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]