Bornity

Bornity
Bornity Oficjalny Portal Internetowy Miasta i Gminy Pieniężno [16.07.2014]
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	braniewski
Gmina	Pieniężno
Liczba ludności (2010)	110
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Bornity
Położenie na mapie Polski Bornity
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Bornity (niem. Bornitt) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie braniewskim, w gminie Pieniężno. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 110 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Jerzy Domalewski.

Położenie

Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko–mazurskiego, na Równinie Orneckiej, 3 km na północny zachód od jeziora Tauty (Taftowo), 9 km na południowy zachód od Pieniężna i 10 km na północny zachód od Ornety, przy granicy z powiatem lidzbarskim.

Dzieje miejscowości

Wieś po raz pierwszy jest wzmiankowana w źródłach z 1304 roku jako osada zamieszkana przez Prusów, obejmująca 20 łanów. Przywilej lokacyjny otrzymała 6 maja 1390 roku jako wieś już całkowicie zasiedlona, więc bez wolnizny. Wraz z nadaniem wsi prawa chełmińskiego zezwolono mieszkańcom na wybór spośród siebie sołtysa. W 1399 roku założono w Bornitach karczmę. W przeciwieństwie do większości wsi powiatu braniewskiego Bornity uniknęły zniszczenia podczas ostatniej wojny polsko–krzyżackiej. W połowie XVII wieku wieś obejmowała 20 łanów, a w 1772 roku powiększyła się do 21 łanów. Mieszkańcy wsi oprócz czynszu obciążeni byli szarwarkiem na rzecz zamku w Pieniężnie. W tym samym czasie działał tu młyn, zaś szkołę najprawdopodobniej założono przed 1778 rokiem, a 10 lat później wzniesiono dla niej nową siedzibę. Zatrudniony tu nauczyciel miał prawo korzystać ze szkolnego ogrodu.

Przed wybuchem II wojny światowej większość mieszkańców utrzymywała się z rolnictwa i leśnictwa, 43 osoby pracowały w przemyśle i rzemiośle, a zaledwie cztery w handlu i komunikacji.

Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych w poszczególnych latach:

• 1783 r. – 20 gospodarstw

• 1820 r. – 118 osób, 17 gospodarstw

• 1857 r. – 190 osób

• 1905 r. – 189 osób

• 1933 r. – 257 osób

• 1939 r. – 272 osoby

Zabytki

• częściowo zachowany średniowieczny układ ruralistyczny

Bibliografia

1. Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1973.
2. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
3. Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
4. Strona Urzędu Gminy Pieniężno [12.11.2013]
5. Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
6. Verwaltungsgeschichte [12.11.2013]
7. Oficjalny Portal Internetowy Miasta i Gminy Pieniężno [16.07.2014]