Parafia pw. św. Jakuba Apostoła w Białutach

Parafia pw. św. Jakuba Apostoła w Białutach
Kościół parafialny, źródło: Parafia w Białutach, 12.12.2013.
Siedziba	Białuty
Adres	Białuty 21, 13-240 Iłowo-Osada
Data powołania	1371 r.
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Diecezja	toruńska
Dekanat	Działdowo
Kościół	kościół pw. św. Jakuba Apostoła
Wspomnienie liturgiczne	Świętego Jakuba Apostoła (ostatnia niedziela lipca)
Parafia w Białutach

Parafia pw. św. Jakuba Apostoła w Białutach – rzymskokatolicka parafia leżąca w dekanacie Działdowo, który należy do diecezji toruńskiej. Erygowana w 1371 r. Mieści się w Białutach. Proboszczem parafii jest ks. Grzegorz Malinowski.

Historia parafii

Parafia założona została w 1371 r. przez Krzyżaków. Znalazła się w diecezji pomezańskiej i podporządkowano jej następujące miejscowości: Białuty, Wola Białucka, Dźwieżnia, Sochy i Purgałki. W XVI w. parafia borykała się z trudnościami. W wyniku sekularyzacji Prus na jej terenie pojawili się protestanci. W czasie walki o kościół pw. św. Jakuba Apostoła w Białutach zabito proboszcza ewangelickiego. W 1577 r. parafię podporządkowano diecezji płockiej. W 1578 r. świątynia katolicka została przejęta przez nowo powstałą parafię ewangelicką. O odzyskanie kościoła pw. św. Jakuba Apostoła i przywrócenie parafii katolickiej starał się Stanisław Narzymski. Ostatecznie w 1593 r. przywrócono parafię katolicką, która należała do dekanatu janowskiego diecezji płockiej.
W 1781 r. w parafii odbyła się wizytacja archidiakona pułtuskiego diecezji płockiej, ks. Jakuba Jasieńskiego. Wówczas do parafii należały Białuty i Dźwierznia. Parafia uposażona była w trzy pola siewne w Napierkach, Woli Białuckiej i Uniszkach.
W 1907 r. w parafii było 870 wiernych (wyłącznie Polaków), w 1910 r. – 900 (w tym 600 Polaków), a w 1912 r. – 908 (w tym 500 Mazurów). W 1902 r. utworzono okręg duszpasterski, obejmujący Białuty, Pruski, Dźwierznię, Krokowo, Wolę, Grabowo i Napierki. Jako kaznodzieję pomocniczego zatrudniono wówczas Roberta Assmanna. 1 października 1905 r. okręg duszpasterski przekształcono w gminę kościelną. Gmina początkowo posiadała jednego proboszcza wspólnie z Zaborowem. W 1907 r. gminę usamodzielniono.
W dniach 23–24 lipca 2013 r. w parafii odbyło się nawiedzenie obrazu Pani Jasnogórskiej. Bezpośrednim duchowym przygotowaniem do nawiedzenia były misje parafialne, które głosił o. Bazyli.
Obecnie do parafii należą następujące miejscowości: Białuty, Białuty Kolonia, Chorap, Dźwierznia, Pruski, Purgałki, Szczepka.

Kler parafialny

Księża katolicy wymienieni w dokumentach parafialnych:

• ks. Dutkowsky lub Putkowsky (1677–1687)

• ks. Jakob Szielkowski (1718–1725)

• ks. Kasimir Baranowski (1765–1770)

• ks. Anton Grodcziki (1811–1831)

• ks. Adalbert Czackert (1831–1835)

• ks. Schulzen (1835–1845)

• ks. Pawlowski (1848–1857)

• ks. Eduard Klawitter (1858–1860)

• ks. Karl Gustav Holtzer (1863–1872)

• ks. Podlaszewski (1886)

• ks. Binerowski (1891)

• ks. Casina Leonardus Marchlewski (przed 1914)

Wykaz proboszczów:

• ks. Bernhard Czekay (1904–1912)

• ks. Heinrich Heldt (od 1912)
  

Filie parafii

• Kaplica w przedszkolu w Pruskach

• Kaplica w lesie białuckim. Nieopodal kaplicy znajdują się zbiorowe mogiły pomordowanych w działdowskim obozie. W ostatnią niedzielę września odprawia się tu uroczystą Mszę św.
  

Ruchy i stowarzyszenie działające na terenie parafii

• Akcja Katolicka

• Chór kościelny

• Koło ministranckie

• Zespół Charytatywny Caritas

• Żywy Różaniec
  

Zobacz też

Diecezja toruńska

Diecezja toruńska, arch.

Parafia w Białutach

Bibliografia

Mogilnicki Zbigniew, 660-lecie Działdowa. Cztery lata po urodzinach miasta, Działdowo 2008, 100 s.

Wółkowski Wojciech, Działdowo i okolice, Działdowo 2006.