Przełęk

Przełęk
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	działdowski
Gmina	Płośnica
Liczba ludności (2010)	203
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Przełęk
Położenie na mapie Polski Przełęk
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Przełęk (niem. Przellenk, do 2007 r. Przełęk Duży) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie działdowskim, w gminie Płośnica. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa ciechanowskiego. Wieś w 2010 roku liczyła 203 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Dariusz Czartowski.

Położenie

Wieś położona jest w południowej części województwa warmińsko–mazurskiego, na pograniczu Pojezierza Mazurskiego i Niziny Mazowieckiej, 14 km na zachód od Działdowa i 11 km na południowy wschód od Lidzbarka; przebiega przez nią droga wojewódzka nr 544.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji południowych terenów państwa Zakonu Krzyżackiego. W 1328 roku rycerze: Klaus z Zielenia i Walter ze Zgniłego Błota koło Brodnicy otrzymali od komtura dzierzgońskiego Lundera z Brunszwiku 42 łany na prawie chełmińskim między Gródkami a Wielkim Łęckiem; w zamian zobowiązali się do dwóch służb zbrojnych. Początkowo wieś występowała jako Waltersgut, ale już na początku XV wieku pojawiła się nazwa Przełęk. Na obszarze wspomnianego nadania powstały wsie: Przełęk Duży i Przełęk Mały. Należały one przez pewien czas do Rywockich, a od drugiej połowy XVII wieku do Bagińskich.

Kościół we wsi istniał już w XVI wieku, założony staraniem właścicieli majątku. Po reformacji zamieniony w świątynię ewangelicką, na początku XVII wieku został oddany w ręce katolików. Aż do końca XIX wieku był on filią kościoła w Wielkim Łęcku.

W okresie międzywojennym wieś uregulowano i przeprowadzono melioracje, w wyniku których osuszono bardzo podmokłe okoliczne łąki.

Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:

• 1848 r. – 158 osób

• 1857 r. – 191 osób

• 1921 r. – 280 osób

• 1931 r. – 943 osoby

• 1993 r. – 387 osób

• 2001 r. – 386 osób

Gospodarka

We wsi działają m.in. firma handlowa, firma świadcząca usługi rolnicze, firmy zajmujące się handlem obwoźnym (artykuły przemysłowe i odzieżowe), naprawą i produkcją sprzętu rolniczego, a także przedsiębiorstwa remontowo–budowlane.

Religia

We wsi znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej.

Zabytki

• kościół neogotycki z lat 1899-1901, odremontowany
• kilka przykładów budownictwa z końca XIX i początku XX wieku (domy nr: 28, 66, 68, 71)
• budynek szkoły z początku XX wieku

Bibliografia

1. Działdowo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1966.
2. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
3. Strona Urzędu Gminy Płośnica] [12.11.2013]
4. Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
5. Verwaltungsgeschichte [12.11.2013]