Guty

Guty
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olecki
Gmina	Wieliczki
Liczba ludności (2010)	55
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Guty
Położenie na mapie Polski Guty
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Guty (niem. Gutten) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie oleckim, w gminie Wieliczki. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego. W latach 1999-2001 wieś wchodziła w skład powiatu olecko–gołdapskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 55 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Zygmunt Kalinowski.

Położenie

Wieś położona jest w północno-wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, na Pojezierzu Ełckim, 18 km na południowy wschód od Olecka i 10 km na południe od Wieliczek, w pobliżu granicy z powiatem ełckim.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji północno–wschodnich terenów Prus Książęcych. W 1543 roku starosta Kasper von Aulack sprzedał Janowi Gutowi ze starostwa piskiego pięć łanów boru na prawie chełmińskim. Jan otrzymał ośmioletnią wolnizna, a po jej upływie miał utrzymywać jednego konia na potrzeby dworu w Stradunach. Przywilej ten został potwierdzony przez księcia Albrechta w 1550 roku. W 1567 roku dobra te miały już nowego właściciela. Książę nadał wówczas Guty (20 łanów na prawie magdeburskim) dotychczasowemu sołtysowi z Olecka Adamowi Wojdowskiemu jako wymianę za jego dobra w Olecku. Wojdowski otrzymał ponadto trzy dodatkowe łany, które zakupił od mieszkańców wsi, a także młyn i karczmę. Majątek w Gutach (łącznie 23 łany) należał do Wojdowskich przez ponad sto lat. Pod koniec XIX wieku właścicielami majątku byli Kleinowie; obejmował on wówczas 446 hektarów i był jednym z większych w powiecie oleckim. Guty należały do parafii ewangelickiej w Wieliczkach.

Szkołę we wsi założono w 1902 roku. W 1935 roku zatrudniony w niej był jeden nauczyciel, a w ośmiu klasach uczęszczało do niej ogółem 57 uczniów.

Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:

• 1857 r. – 105 osób

• 1933 r. – 206 osób

• 1939 r. – 183 osoby

Religia

Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej pw. Najświętszej Maryi Panny w Wieliczkach.

Zabytki

• cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. 1, Olsztyn 2011.
Białuński Grzegorz, Kolonizacja "Wielkiej Puszczy" (do 1568 roku) - starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
Olecko. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1974.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Wojewódzka Ewidencja Zabytków [12.11.2013]
Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
Vervaltugsgeschichte [12.11.2013]