Kłobuk

Kłobuk
Wizerunek legendarnego demona na etykiecie...regionalnego piwaWizerunek legendarnego demona na etykiecie...regionalnego piwa
Inne nazwy	kołbuk, kobold, chobołd, lataniec, saraniec, zły, alf

Kłobuk - demon, duch o słowiańskich korzeniach.

Etymologia

...

Zwyczaje na Warmii i Mazurach

 Jego postać miał przybierać Diabeł. Kłobuk mógł być również diabelskim sługą. Takie wyobrażenie związane było z przypisywaniem pradawnym wierzeniom i demonom cech negatywnych, kojarzanych z siłami nieczystymi i piekłem. W przeciwieństwie do diabła, który krzywdził ludzi z czystej złośliwości, kłobuk musiał zostać sprowokowany,aby ukrzywdzić swoich dotychczasowych opiekunów. Kim lub czym był w istocie? Zgodnie w ludowymi wierzeniami stawało się ni zmarłe nieochrzczone dziecko lub płód. W kłobuka zamieniał się również duch zmarełgo, którego zakopano pod progiem. 

Kłobuk miał swoje ulubione pory, kiedy to nawiedzał ludzi. Najczęściej można go było spotkać podczas ulewy. Przybierał wówczas postać czarnej, zmokniętej kury, czasami kota, wrony, kaczki, gęsi, sroki. Kiedy się poruszał sypał iskrami Człowiek, który przygarniał kłobuka stawał się bogaty, a demon zamieniał się w jego sługę, wykradającego sąsiadom pieniądze czy zboże. W zamian ludzie zobowiązani byli do opieki nad istotą - należało go karmić kluskami, jajecznicą lub skwarkami i zapewnić własny kąt w kominie, na strychu lub w beczce wyściełanej pierzem.

Ochroną przed kłobukiem - warto dodać, że jedyną skuteczną - jest znak krzyża.Ulubioną porą aktywności ducha była podobno noc z czwartku na piątek. Istniał również sposób, aby odebrać skarby, które nocą kłobuk wykradał z myślą o swoich opiekunach. Należało zaprezentować mu w pełnej krasie...tylną część ciała. Wówczas kłobuk opruszczał na ziemię swoją zdobycz. Nierzadko nie dawał jednak za wygraną, obsypując odważnego delikwenta pchłami lub wszami.

Demon był szczególnie wrażliwy na wszelkie afronty skierowane w jego stronę. Jednym słowem potrafił się obrazić i niespodziewanie opuścić domostwo, które potrafił podpalić. W istocie zatem kłobuk miał więcej cech przypisywanych np. krasnoludkom niż mocom diabelskim. Z drugiej strony relacja człowieka z kłobukiem nigdy nie mogła skończyć się dobrze. Rozstanie lub częściej przepędzenie ducha zawsze sprowadzało biedę i troski na głowę dotychczasowych opiekunów -kłobuk w nienawiści był równie nieustępliwy co w obsypywaniu bogactwami.

Kłobuk to bez wątpienia najpopularniejsza postać demoniczna w ludowej tradycji Warmii i Mazur.

Wierzenia

...

Symbole

...

Znaczenie

...

Obyczaje-Opis-Ryzunku

Bibliografia

1. Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
2. Nienacki Raz do roku w Skiroławkach
3. Sukertowa-Biedrawina Emilia, Diabeł na Mazurach w baśniach i podaniach, wydanie rozrzeszone podał do druku Jerzy Marek Łapo, Dąbrówno 2013.
4. Szyfer Anna, Zwyczaje, obrzędy i wierzenia Mazurów i Warmiaków, Olsztyn 1968.
5. Toeppen Max P., Wierzenia mazurskie, wstęp Anna Szyfer, Władysław Ogrodziński, oprac. Paweł Błażewicz,Jerzy M. Łapo, Dąbrówno 2008.
6. Tragarz duchów. Zbiór podań ludowych z Mazur, zebrał, przełożył i opracował Jerzy Marek Łapo, Dąbrówno 2007.
7. Warmiacy i Mazurzy. Życie codzienne ludności wiejskiej w I połowie XIX wieku, red. Bogumił Kuźniewski, Olsztynek 2002.
8. Zientara-Malewska Maria, O różnych kłobukach, skarbach i zaklętych zamkach. Baśnie i legendy warmińskie, wybór i opracowanie Jan Chłosta, Olsztyn 2008.

Przypisy

<references>

Zobacz też

...