Bałoszyce

Bałoszyce
Pałac w Bałoszycach
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	iławski
Gmina	Susz
Liczba ludności (2010)	541
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Bałoszyce
Położenie na mapie Polski Bałoszyce
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Bałoszyce (niem. Gross Bellschwitz) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim, w gminie Susz. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 541 mieszkańców (łącznie z osadami Bałoszyce Małe i Wądoły). Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Ludomir Surówka.

Położenie

Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Pojezierzu Iławskim, 25 km na północny zachód od Iławy i 7 km na południowy zachód od Suszu.

Dzieje miejscowości

Przedwojenna pocztówka z Bałoszyc

Dokładna data założenia wsi nie jest znana. Pierwsza wzmianka dotycząca Bałoszyc pojawia się w roku 1316, kiedy przywołana została postać proboszcza miejscowej parafii. Kościół został zatem wzniesiony o wiele wcześniej, być może pod koniec XIII wieku. W XVI wieku trudno już doszukać się informacji o świątyni, która została zniszczona w 1414 roku albo w okresie wojny trzynastoletniej. W XVI stuleciu Bałoszyce włączono do parafii w Jawtach Wielkich. Nowy kościół został wybudowany w XVII wieku; wówczas ponownie miejscowość stała się siedzibą parafii. Świątynia uległa przebudowie w XIX stuleciu. Po 1466 roku na porzuconych 15 łanach utworzony został folwark Bałoszyce Małe. W 1532 roku Bałoszyc stały się własnością biskupa Georga von Polenza. Polenz w pierwszej połowie stulecia wybudował w majątku pałac. W 1683 roku dobra zostały sprzedane grafowi von Brunneck. Rezydujący w XVIII wieku w Bałoszycach potomek rodu - feldmarszałek Manfred von Brunneck, wybudował miejscową dwuklasową szkołę, rozbudował świątynię i ufundował kościelną dzwonnicę. W 1848 roku do szkoły uczęszczało 75 dzieci. Po roku 1850 kolejny spadkobierca - Karl Otto Magnus von Brunneck przebudował pałac w Bałoszycach w stylu neogotyku. Autorem projektu przebudowy był architekt Luis Runge. Pod koniec XIX wieku w Bałoszycach działała cegielnia, gorzelnia oraz młyn parowy.

Pałac uległ zniszczeniu w styczniu 1945 roku. W latach 1973-1979 został odbudowany. Obecnie mieści się w nim hotel.

Brama wjazdowa do pałacu

Liczba mieszkańców i budynków mieszkalnych

1817 - 229 osób, 28 domów

1831 - 339 osób, 26 domów

1864 - 363 osoby,23 domy

1871 - 382 osoby,22 domy

1885 - 357 osób, 22 domy

1895 - 313 osób, 22 domy

1905 - 342 osoby, 24 domy

1933 - 517 osób (łącznie z Bałoszycami Małymi, Czernikowem, Wądołami oraz Hutą)

1939 - 458 osób

[[File:Kościół w Bałoszycach.jpg|thumb|300px|right|Kościół w Bałoszycach]

Ludzie związani z miejscowością

]

Zabytki

• Zespół rezydencjonalny
• Pałac w Bałoszycach z połowy XIX wieku
• Park pałacowy
• Kościół pw. św. Rodziny pochodzący z XVII stulecia, przebudowany dwa wieki później

Bibliografia

1. Iława. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1972.
2. Niesiobędzki Wiesław, Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne, wydanie II, poprawione i poszerzone, Iława 2008.
3. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier, Danzig und Elbing 1858.
4. Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
5. Wojewódzka ewidencja zabytków [data dostępu: 5.03.2014]
6. Plan rozwoju lokalnego gminy i miasta Susz [data dostępu: 5.03.2014]
7. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 5.03.2014]
8. Deutsche Verwaltungsgeschichte [data dostępu: 5.03.2014]