Gronowo Elbląskie

Gronowo Elbląskie
Herb
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	elbląski
Gmina	Gronowo Elbląskie
Liczba ludności (2010)	1658
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Gronowo Elbląskie
Położenie na mapie Polski Gronowo Elbląskie
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Gronowo Elbląskie (niem. Grunau) – wieś gminna położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie elbląskim, w gminie Gronowo Elbląskie, siedziba władz gminy. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 1658 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Wiesława Pawłowska.

Położenie

Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Wysoczyzny Elbląskiej, 12 km na na południowy zachód od Elbląga, na wschód od drogi krajowej nr 22. Przebiega przez nią linia kolejowa Elbląg – Malbork.

Dzieje miejscowości

Pierwsza wzmianka dotycząca wsi pochodzi z 1411 roku. W 1414 roku Gronowo Elbląskiego otrzymało drugi przywilej lokacyjny, którego wystawcą był komtur elbląski Herman Gans. Wieś obejmowała 44 włóki. W tym czasie do Gronowa przyłączono również sąsiednie osady: Gross i Klein Winkelsdorf. W 1565 roku we wsi działała karczma. Okres wojen polsko-krzyżackich doprowadził do zniszczenia i wyludnienia wsi. Podjęto akcję ponownego zasiedlania opuszczonych włók, wykorzystując do tego celu między innymi kolonistów holenderskich z Fryzji, którzy przybyli również do Gronowa.

W drugiej ćwierci XVII stulecia dobra należały do Izaaka Spiringa, elbląskiego patrycjusza z Delft.

Do czasu budowy linii kolejowej z Berlina do Królewca, a więc do około 1850 roku, Gronowo Elbląskie miało charakter typowej rolniczej miejscowości. W tym okresie zabudowę wsi tworzyły zagrody holenderskie. Pod koniec XVIII stulecia miejscowość składała się z 32 zagród oraz domów podcieniowych, które rozebrano na początku XX stulecia. We wspomnianym okresie wieś obejmowała obszar 79 włók i składała się z 35 domów. W 1776 roku wśród miejscowych mennonitów wymieniano nazwiska: Frantz, Froes, Jantzen, Cornelius, Nickel, Puls, Penner, Sammert, Sterling, Unger. W 1868 roku mieszkańcami Gronowa byli między innymi Dietrich Allert, Peter Bestvater, Jantzen, Quiring, Eduard Regier, Schmidt.

Wieś zyskała na znaczeniu za sprawą budowy linii kolejowej. Pod koniec XIX stulecia zaczęły przeważać murowane wille i domy, powstało także osiedle kolejowe wzdłuż torów w północnej części wsi. W drugiej połowie XIX wieku Gronowo było zamieszkane przez 370 osób i składało się z 18 gospodarstw. W tym czasie we wsi żyło 35 mennonitów.

W 1973 roku Gronowo Elbląskie stało się siedzibą władz gminnych. W miejscowości znajduje się siedziba parafii pw. św. Jana Chrzciciela. Funkcjonuje tu Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, Środowiskowy Dom Samopomocy (prowadzony przez Elbląskie Stowarzyszenie Organizatorów Pomocy Społecznej), apteka, ośrodek zdrowia, sklepy spożywczo-przemysłowe, gabinet weterynaryjny oraz jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.

Edukacja

• Szkoła Podstawowa w Gronowie Elbląskim
• Gimnazjum w Gronowie Elbląskim

Kultura

• Biblioteka Publiczna Gminy Gronowo Elbląskie
• Grupa Teatralna EGO

Sport

• Piłkarski klub sportowy GLKS Pomowiec Gronowo Elbląskiego, którego historia sięga 1946 roku.
• Gminne Koło Wędkarskie

Zabytki

• budynek dworca wzniesiony w roku 1882
• drewniany młyn parowy
• zabudowa mieszkalna z przełomu XIX i XX stulecia

Bibliografia

Gminna Biblioteka Publiczna w Gronowie Elbląskim [05.05.2014] bip.warmia.mazury.pl, Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Gronowo Elbląskie, Gronowo Elbląskie 2011 [05.05.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.05.2014]
holland.org.pl, Katalog zabytków budownictwa holenderskiego w Polsce [05.05.2014]
gminagronowo.pl [05.05.2014]