Janikowo

Janikowo
Pole-obowiązkowe Pole-obowiązkowe
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	bartoszycki
Gmina	Górowo Iławeckie
Liczba ludności (2010)	170
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Janikowo
Położenie na mapie Polski Janikowo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Janikowo (niem. Hanshagen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Górowo Iławeckie. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. W latach 1946-1961 wieś wchodziła w skład powiatu górowskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 170 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Robert Baniewski.

Położenie

Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Wzniesień Górowskich, 24 km na zachód od Bartoszyc i 8 km na południe od Górowa Iławeckiego, w pobliżu granicy z powiatem lidzbarskim. Wieś zachowała dawny układ owalnicy.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji północnych obszarów państwa Zakonu Krzyżackiego. Po raz pierwszy wzmiankowana jest w źródłach z 1414 roku jako wieś czynszowa. W 1469 roku została oddana przez Zakon w zastaw za długi jednemu z dowódców wojskowych. W XVI wieku jako dzierżawa znajdowała się w rękach rodziny von Kreytzenów. W późniejszym czasie skarb państwa ją odkupił i aż do reform uwłaszczeniowych z początku XIX wieku była to wieś królewska.

Kościół wybudowano we wsi prawdopodobnie już w XVI wieku. Do 1945 roku była to filia parafii ewangelickiej w Piastach Wielkich, a po wojnie przejęli go katolicy.

Szkoła powstała zapewne wraz z kościołem, a w latach 1737-1741 poddano ją reorganizacji i nadzorowi państwowemu. W 1935 roku uczęszczało do niej 84 uczniów, a zatrudniony był jeden nauczyciel. Po II wojnie światowej uruchomiono ją ponownie w 1946 roku; jej organizatorem i pierwszym kierownikiem był Władysław Stefanowicz. Placówka została zlikwidowana w 1979 roku.

Po 1945 roku Janikowo stało się siedzibą sołectwa. Według spisu powszechnego z 1983 roku wieś miała 51 budynków mieszkalnych, klub, punkt biblioteczny, salę kinową na 40 miejsc. Składała się wówczas z 53 indywidualnych gospodarstw rolnych, które łącznie zajmowały obszar 542 ha; działały tu zakłady: stolarski i ślusarsko-kowalski. Obecnie we wsi znajduje się oddział Ochotniczej Straży Pożarnej.

Obecnie we wsi działa Stowarzyszenie na rzecz rozwoju wsi.

Liczba mieszkańców

1857 - 543 osoby

1933 - 462 osoby

1939 - 457 osób

1983 - 234 osoby

Zabytki

• Kaplica filialna pw. MB Różańcowej, spalony w 1896 roku, odbudowany w 1898 roku; wieża z XVIII wieku
• Dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, w centrum wsi, przy kościele; nagrobki zdewastowane, drzewostan w dobrym stanie
• Dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, około 800 m za wsią, na wzniesieniu; nagrobki zdewastowane, drzewostan zdrowy
• Liczne przykłady budownictwa wiejskiego z drugiej połowy XIX wieku i z początku XX wieku (domy i budynki gospodarcze)

Bibliografia

1. Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1987.
2. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
3. Wojewódzka ewidencja zabytków [data dostępu: 5.03.2014]
4. Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Górowo Iławeckie, Górowo Iławeckie 2008 [data dostępu: 5.03.2014]
5. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 5.03.2014]
6. Deutsche Verwaltungsgeschichte [data dostępu: 5.03.2014]