Bałdy

Bałdy
Dwór w Bałdach
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Purda
Sołectwo	Bałdzki Piec
Liczba ludności (2010)	69
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Bałdy
Położenie na mapie Polski Bałdy
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Bałdy (niem. Balden) – wieś niesołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Purda. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 69 mieszkańców. Wieś wchodzi w skład sołectwa Bałdzki Piec, w którym funkcję sołtysa sprawuje obecnie Teresa Sznarbach.

Położenie

Wieś położona jest na Pojezierzu Olsztyńskim, 2 km na wschód od Butryn. Wieś jest położona tuż przy historycznej granicy z Warmią.

Dzieje miejscowości

Pierwsza informacja o wsi pochodzi z początku XV wieku. Wówczas wielki mistrz krzyżacki nadał majątek Bałdy niemieckiemu rycerzowi o imieniu Hartman. W XVII wieku dobra były własnością warmińskiej rodziny von Drauschwitz. Ostatni przedstawiciel rodu zmarł w 1917 roku. Majątek pozostawił trzem nieznanym spadkobiercom. Nie ustalono od kiedy Bałdy należały do rodziny von Schraden, wymienianej w latach 1782-1785. Możliwe, że już w tym czasie właściciele Bałd osadzili w pobliżu majątku, w głębi lasu smolarzy. Na przełomie XVIII i XIX stulecia dobra przeszły w ręce rodu von Helden. W tym czasie majątek szlachecki i wieś folwarczna były zamieszkane przez 131 osób i składały się z 21 domów. W 1838 roku dobra obejmujące obszar 700 ha należały do francuskiej rodziny Lavergue-Pequilhen, a pod koniec stulecia były własnością rodziny Quednau. Na początku XX wieku Bałd objął w posiadanie Ryszard Palmowski. Majątek obejmował wówczas powierzchnię 750 ha; prowadzono w nim hodowlę koni, bydła, owiec i świń. Działał również gorzelnia. W 1919 roku Palmowski sprzedał posiadłość skarbowi państwa, który od tej pory oddawał Bałdy w dzierżawę. Po zakończeniu II wojny światowej majątek upaństwowiono i założono Państwowe Gospodarstwo Rolne w Bałdach. Później nieruchomość została przekazana Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie. Obecnie w Bałdach mieści się Stacja Dydaktyczno-Badawcza Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.

Kultura

W miejscowości organizowana jest największa impreza w gminie Warmiński Kiermas Tradycji, Dialogu, Zabawy, który odbywa się w każdą pierwszą sobotę lipca.

Zabytki

• Dwór
• Pozostałości folwarku
• Park podworski
• Budynek dawnej szkoły
• Pozostałości cmentarz ewangelickiego
• Trakt biskupi w Bałdach - zachowany kilometrowy odcinek dawnego szlaku z Warszawy. Aleję otwierają symboliczne Wrota Warmii. Po ob u stronach wrót umieszczone są rzeźbione w drewnie herby dwunastu miast warmińskich

Bibliografia

1. Przewodnik turystyczny po gminie Purda, Purda 2013.
2. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, 1857.
3. Wojewódzka ewidencja zabytków [data dostępu: 12.11.2013]
4. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 12.11.2013]