Kiwajny

Kiwajny
Kiwajny. Wjazd do wsi
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	bartoszycki
Gmina	Górowo Iławeckie
Liczba ludności (2010)	53
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Kiwajny
Położenie na mapie Polski Kiwajny
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Kiwajny (niem. Quehnen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Górowo Iławeckie. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. W latach 1946-1961 wieś wchodziła w skład powiatu górowskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 53 mieszkańców (łącznie z Garbnikami). W skład sołectwa wchodzą wsie Kiwajny, Galiny Iławeckie i Robity. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Mariusz Stempowski.

Kiwajny

Widok na Kiwajny od strony Augam

 

Położenie

Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Wzniesień Górowskich, 40 km na północny zachód od Bartoszyc i 15 km na północny zachód od Górowa Iławeckiego, w pobliżu granicy państwowej z obwodem kaliningradzkim. Na południowy wschód od wsi wznosi się Ramza, góra o wysokości 189 m n.p.m. Wieś zachowała dawny układ ulicówki.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji północnych obszarów państwa Zakonu Krzyżackiego. Po raz pierwszy wzmiankowana jest w źródłach z 1414 roku jako wieś pruska. W wyniku wojen z Polską w XV wieku niemal całkowicie się wyludniła i ponownie zaludniono ją i zagospodarowano w połowie XVI wieku. W następnych stuleciach należała ona do skarbu państwa (wieś książęca, później królewska). Kiwajny należały do 1945 roku do parafii ewangelickiej w Kandytach.

Po 1945 roku wieś stała się siedzibą sołectwa. Funkcjonowało przy niej Państwowe Gospodarstwo Rolne Galiny Iławeckie. Według spisu powszechnego z 1983 roku Kiwajny składały się z 19 budynków mieszkalnych o zwartej zabudowie i posiadały 28 indywidualnych gospodarstw rolnych, które łącznie zajmowały powierzchnię 218 ha. We wsi znajdowały się: klub, biblioteka i sala kinowa na 40 miejsc.

Liczba mieszkańców

1857 - 186 osób

1933 - 215 osób

1939 - 206 osób

1983 - 108 osób

Zabytki

• Przykłady budownictwa wiejskiego z pierwszej ćwierci XX wieku (domy i budynki gospodarcze)
• Cmentarz, położony na południe od wsi

Bibliografia

Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1987.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Górowo Iławeckie, Górowo Iławeckie 2008 [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [05.03.2014]