Ogrodzieniec

Ogrodzieniec
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	iławski
Gmina	Kisielice
Liczba ludności (2010)	338
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Ogrodzieniec
Położenie na mapie Polski Ogrodzieniec
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Ogrodzieniec (niem. Neudeck) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim, w gminie Kisielice. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 338 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Iwona Wasiewska.

Położenie

Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Pojezierzu Iławskim, 16 km na zachód od Iławy i 4 km na wschód od Kisielic; przebiega przez nią droga krajowa nr 16.

Dzieje miejscowości

Miejscowość została założona przez zasadźcę o imieniu Albrecht w 1320 roku, który otrzymał dodatkowo karczmę w dziedziczne posiadanie. W 1374 roku Ogrodzieniec występował pod nazwą Nydek. W roku 1414 w czasie wojen polsko-krzyżackich wieś została doszczętnie zniszczona. Jeszcze w 1543 roku była zamieszkane przez zaledwie dwóch gospodarzy. Rozwój wsi nastąpił w okresie przyłączenia jej do klucza dóbr ziemskich rodziny von Polenz. W Ogrodzieńcu oraz Limży większą część dzieciństwa spędził Paul von Hindenburg - przyszły feldmarszałek i prezydent Rzeszy Niemieckiej. Założycielem rodowej siedziby w majątku był pułkownik Otto Friedrich von Hindenburg. W 1722 roku po jego śmierci Limża i Ogrodzieniec stały się własnością sióstr pułkownika - Zofii i Barbary. Po ich śmierci dobra odziedziczył wnuk Barbary Otto Gottfried von Beckenendorf. Zgodnie z wolą Otto Friedricha von Hindenburga spadkobierca dziedziczył również nazwisko oraz herb rodowy. W 1789 roku Ogrodzieniec był wsią szlachecką z folwarkiem, składającą się z 24 domów. W latach 1801-1802 Otto Gottfried wybudował w Ogrodzieńcu dwór, który dziesięć lat później przebudował na pałac. Po jego śmierci w 1827 roku spadkobiercą został Otto Gottfrieda - Otto Ludwig. Ten ostatni cały majątek przepisał na syna Alberta. Jednym z trzech braci Alberta przeznaczonych do kariery wojskowej był Robert, ojciec Paula von Hindenburga. Robert po swojej śmierci w 1902 roku spoczął na rodzinnym cmentarzu w Ogrodzieńcu.

W 1830 roku Albert von Beckenendorf und von Hindenburg poślubił Linę von Polenz - dziedziczkę Łęgowa. Małżeństwo doczekało się dwójki dzieci - Gunthera oraz Liny. Po śmierci Alberta i jego żony Gunther otrzymał Łęgowo a Lina odziedziczyła Ogrodzieniec. Młoda dziedziczka poślubiła brata Paula von Hindenburga - Otto Ludwiga. Otto Ludwig zmarł w 1908 roku. Do 1927 roku majątek należał do wdowy Liny. W tym roku za sprawą Elarda von Oldenburga z okazji urodzin feldmarszałka i prezydenta Rzeszy zainicjowano przy udziale Towarzystwa Weteranów Wojennych wielką zbiórkę narodową. Uzyskane tym sposobem pieniądze miały umożliwić odkupienie Ogrodzieńca. Hindenburg już w 1928 roku wybudował nowy pałac w stylu neobarokowym. Stał się on siedzibą feldmarszałka do jego śmierci w 1934 roku. Ogrodzieniec odziedziczył wówczas jego syn i zarazem ostatni właściciel dóbr - generał-leutnant Oskar von Beckenendorf und von Hindenburg.

Pałac pod koniec II wojny światowej został splądrowany i podpalony przez czerwonoarmistów. Po zakończeniu wojny budowla była stopniowo rozbierana.

Liczba mieszkańców i budynków mieszkalnych

1817 - 233 osoby, 22 domy

1831 - 294 osoby, 22 domy

1864 - 303 osoby, 18 domów

1871 - 265 osób, 17 domów

1885 - 217 osób, 17 domów

1895 - 190 osób, 13 domów

1905 - 180 osób, 12 domów

Zabytki

• Pozostałości zespołu pałacowego: fragmenty fundamentów i murów, resztki bramy wjazdowej

Bibliografia

1. Iława. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1972.
2. Niesiobędzki Wiesław, Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne, wydanie II, poprawione i poszerzone, Iława 2008.
3. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier, Danzig und Elbing 1858.
4. Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
5. Plan rozwoju lokalnego gminy i miasta Kisielice na lata 2007-2013, Kisielice styczeń 2007 [data dostępu: 5.03.2014]
6. Plan odnowy miejscowości Ogrodzieniec [data dostępu 5.03.2014]
7. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 5.03.2014]
8. Deutsche Verwaltungsgeschichte [data dostępu: 5.03.2014]