Rożental
Rożental | |
| |
Kościół pw. św. Wawrzyńca w Rożentalu
| |
Państwo | Polska |
Województwo | warmińsko-mazurskie |
Powiat | iławski |
Gmina | Lubawa |
Liczba ludności (2010) | 986 |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} |
Rożental (niem. Rosenthal) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim, w gminie Lubawa. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 986 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Dariusz Kowalkowski[1].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na pograniczu Garbu Lubawskiego i Pojezierza Iławskiego, 16 km na południowy wschód od Iławy i 8,5 km na północny wschód od Lubawy, przy drodze krajowej nr 15.
Dzieje miejscowości
Miejscowość została założona jako wieś biskupia w roku 1349. Obszar wsi obejmował wówczas 100 łanów. Nadanie na prawie chełmińskim wystawił ówczesny biskup Otton. Miejscowy kościół został wzniesiony w XV wieku. Świątynia uległa jednak zniszczeniu w czasie wojny trzynastoletniej. W XVI stuleciu w Rożentalu wybudowano młyn wodny. W 1700 roku biskup Teodor Potocki przekazał miejscowemu organiście trzy opuszczone łany. Powstał na nich folwark zwany księżym folwarkiem. W wieku XVII wzniesiono kościół pw. św. Wawrzyńca. Uległ on jednak zniszczeniu, w związku z czym w 1761 roku mieszkańcy wybudowali drewnianą, barokową świątynię, która zachowała się do dzisiejszych czasów. Po 1773 roku Rożental stanowił własność króla pruskiego. W 1789 roku wieś składała się z 71 chłopskich zagród. Miejscowa szkoła została założona przed 1798 rokiem. W 1892 roku placówka zatrudniała trzech nauczycieli. Rożental był jedną z okolicznych wsi, w których w 1906 roku doszło do wybuchu trzytygodniowego strajku szkolnego przeciw brutalnej akcji germanizacyjnej i wypieraniu ze szkoły języka polskiego. W 1928 roku miejscowość była zamieszkana przez 1100 osób.
Edukacja
Kultura
W miejscowości działa biblioteka, którą założono w 1953 roku.
Ludzie związani z miejscowością
- Marceli Jurdeczko (1930-?) - nauczyciel, działacz społeczny, animator kultury; w dzieciństwie i wczesnej młodości mieszkał z rodzicami w Rożentalu, uczył się w tutejszej szkole; zmarł w latach 80., jest pochowany na cmentarzu w Rożentalu
- Alfons Licznerski (1902-1976) - architekt, malarz amator, grafik, związany z Ziemią Lubawską; jako dziecko mieszkał w Rożentalu, uczęszczał do tutejszej szkoły podstawowej
Zabytki
- Kościół pw. św. Wawrzyńca
- Cmentarz parafialny oraz ogrodzenie wraz z czterema kaplicami
- Trzy chałupy (nr 13, 86 i 101)
- Niewielki dworek - dawna siedziba zarządcy folwarku
Bibliografia
- Niesiobędzki Wiesław, Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne, wydanie II, poprawione i poszerzone, Iława 2008.
- Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier, Danzig und Elbing 1858.
- Śliwiński Jóżef, Lubawa. Z dziejów miasta i okolic, Olsztyn 1982.
- Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
- Wojewódzka ewidencja zabytków [data dostępu: 5.03.2014]
- Plan rozwoju lokalnego gminy Lubawa [data dostępu: 5.03.2014]
- Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Lubawa [data dostępu: 5.03.2014]
- Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 5.03.2014]
- Deutsche Verwaltungsgeschichte [data dostępu: 5.03.2014]
- Biblioteka w Rożentalu [data dostępu: 5.03.2014]
- [www.polskaniezwykla.pl/web/place/4874,rozental-kosciol-sw--wawrzynca.html| Polska Niezwykła] [data dostępu: 5.03.2014]
Przypisy
- ↑ http://www.bip.gminalubawa.pl/ [data dostępu: 5.03.2014]