Rożental

Rożental
Kościół pw. św. Wawrzyńca w Rożentalu
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	iławski
Gmina	Lubawa
Liczba ludności (2010)	986
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Rożental
Położenie na mapie Polski Rożental
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Rożental (niem. Rosenthal) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim, w gminie Lubawa. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 986 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Dariusz Kowalkowski.

Położenie

Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na pograniczu Garbu Lubawskiego i Pojezierza Iławskiego, 16 km na południowy wschód od Iławy i 8,5 km na północny wschód od Lubawy, przy drodze krajowej nr 15.

Dzieje miejscowości

Miejscowość została założona jako wieś biskupia w roku 1349. Obszar wsi obejmował wówczas 100 łanów. Nadanie na prawie chełmińskim wystawił ówczesny biskup Otton. Miejscowy kościół został wzniesiony w XV wieku. Świątynia uległa jednak zniszczeniu w czasie wojny trzynastoletniej. W XVI stuleciu w Rożentalu wybudowano młyn wodny. W 1700 roku biskup Teodor Potocki przekazał miejscowemu organiście trzy opuszczone łany. Powstał na nich folwark zwany księżym folwarkiem. W wieku XVII wzniesiono kościół pw. św. Wawrzyńca. Uległ on jednak zniszczeniu, w związku z czym w 1761 roku mieszkańcy wybudowali drewnianą, barokową świątynię, która zachowała się do dzisiejszych czasów. Po 1773 roku Rożental stanowił własność króla pruskiego. W 1789 roku wieś składała się z 71 chłopskich zagród. Miejscowa szkoła została założona przed 1798 rokiem. W 1892 roku placówka zatrudniała trzech nauczycieli. Rożental był jedną z okolicznych wsi, w których w 1906 roku doszło do wybuchu trzytygodniowego strajku szkolnego przeciw brutalnej akcji germanizacyjnej i wypieraniu ze szkoły języka polskiego. W 1928 roku miejscowość była zamieszkana przez 1100 osób.

Edukacja

• Szkoła Podstawowa w Rożentalu

Kultura

W miejscowości działa biblioteka, którą założono w 1953 roku.

Ludzie związani z miejscowością

• Marceli Jurdeczko (1930-?) - nauczyciel, działacz społeczny, animator kultury; w dzieciństwie i wczesnej młodości mieszkał z rodzicami w Rożentalu, uczył się w tutejszej szkole; zmarł w latach 80., jest pochowany na cmentarzu w Rożentalu
• Alfons Licznerski (1902-1976) - architekt, malarz amator, grafik, związany z Ziemią Lubawską; jako dziecko mieszkał w Rożentalu, uczęszczał do tutejszej szkoły podstawowej

Zabytki

• Kościół pw. św. Wawrzyńca
• Cmentarz parafialny oraz ogrodzenie wraz z czterema kaplicami
• Trzy chałupy (nr 13, 86 i 101)
• Niewielki dworek - dawna siedziba zarządcy folwarku

Bibliografia

1. Niesiobędzki Wiesław, Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne, wydanie II, poprawione i poszerzone, Iława 2008.
2. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier, Danzig und Elbing 1858.
3. Śliwiński Jóżef, Lubawa. Z dziejów miasta i okolic, Olsztyn 1982.
4. Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
5. Wojewódzka ewidencja zabytków [data dostępu: 5.03.2014]
6. Plan rozwoju lokalnego gminy Lubawa [data dostępu: 5.03.2014]
7. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Lubawa [data dostępu: 5.03.2014]
8. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 5.03.2014]
9. Deutsche Verwaltungsgeschichte [data dostępu: 5.03.2014]
10. Biblioteka w Rożentalu [data dostępu: 5.03.2014]
11. [www.polskaniezwykla.pl/web/place/4874,rozental-kosciol-sw--wawrzynca.html| Polska Niezwykła] [data dostępu: 5.03.2014]