Lakownica żółtawa

Lakownica żółtawa
Ganoderma lucidum
(M. A. Curtis) P. Karst.
Owocnik lakownicy żółtawej
Systematyka
Królestwo	grzyby
Gromada	grzyby podstawkowe
Klasa	pieczarniaki
Rząd	żagwiowce
Rodzina	lakownicowate
Rodzaj	lakownica
Gatunek	lakownica żółtawa
lakownica lśniąca

Lakownica żółtawa (Ganoderma lucidum (M.A. Curtis) P. Karst.) – gatunek grzyba wielkoowocnikowego z rodziny lakownicowatych (Ganodermataceae), rzędu żagwiowców (Polyporales).

Owocnik

Lakownica żółtawa tworzy owocniki jednoroczne, składające się z trzonu i płaskiego, kolistego, nerkowatego, bocznie osadzonego płaskiego kapelusza szerokości 5-30 cm. Powierzchnia górna czerwonawa, wiśniowa, czerwono-brązowa, lśniąca jakby polakierowana, nierówna, koncentrycznie rowkowana. Brzeg owocnika, szczególnie u młodych okazów, jaśniejszy, białawy, słomkowożółty lub żółtawy. Pory na dolnej stronie owocnika białawe, po dotknięciu brązowiejące. Trzon boczny, wielkości 5-15 cm, barwy kapelusza, lśniący.

Rozmieszczenie i ekologia

Lakownica żółtawa w Europie występuje na północ od Alp. Rośnie pojedynczo lub w grupach na różnych gatunkach drzew, głównie liściastych, rzadziej na iglastych. Można go spotkać w lasach, parkach oraz ogrodach na pniakach i w dolnej części pni różnych gatunków drzew, głównie obumarłych, ale także na żywych drzewach. Czasami pozornie wyrasta na ziemi, zwłaszcza przy dębach, faktycznie jednak jego trzon jest przyrośnięty do korzeni. Świeże owocniki pojawiają się latem i jesienią, starsze można spotkać cały rok. <br/ Lakownica żółtawa powoduje białą zgniliznę drewna - porażone drewno przyjmuje odcień żółty. Niekiedy atakuje korzenie, np. obserwowano owocniki tego gatunku na szyi korzeniowej ok. 200-letniego modrzewia.

Wartość użytkowa

Niejadalny. Lakownica żółtawa jest gatunkiem dość rzadkim. W Polsce podlega ścisłej ochronie i znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski, gdzie zaliczono go do kategorii R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Szwajcarii, na Litwie, w Finlandii i Niemczech.
Na Warmii i Mazurach zaobserwowany w rezerwacie Pupy, w Puszczy Piskiej, Nadleśnictwie Strzałowo, [[Powiat mrągowski} powiecie mrągowskim]], a także w Olsztynie w Lesie Kortowskim.

Ciekawostki

Na Dalekim Wschodzie lakownica żółtawa uważana jest za grzyb leczniczy. Leki z tego gatunku w tradycyjnej medycynie chińskiej stosuje się w chronicznej żółtaczce, nadciśnieniu, astmie i bronchicie. Leczono nim także bezsenność, schorzenia żołądka, stany zapalne stawów i nerek. We współczesnej medycynie chińskiej lakownicy używa się jako środka wzmacniającego siły organizmu, pomagającego także w przypadkach chorób nowotworowych.
Lakownica żółtawa zwana jest w języku japońskim Reishi, a w Chinach lingzhi, czyli "rośliny wzmacniającej ducha". Inne określenia to: "roślina nieśmiertelności", "grzyb rosnący na kamieniu", "grzyb dziesięciotysiącletni", "grzyb mocy duchowej" czy "grzyb widmo" ze względu na trudność znalezienia. Z owocników lakownic wyrabia się talizmany, które mają chronić właściciela i jego dom przed nieszczęściem.
Współczesne wyniki badań potwierdzają, iż zawarte w grzybie składniki pozytywnie wpływają na zdrowie człowieka. Lakownica żółtawa wspomaga leczenie reumatyzmu, przewlekłych stanów zapalnych, schorzeń układu trawiennego, zapalenia żołądka i jelit oraz wrzodów. Pozytywne działanie wykazano w przypadku zapalenia i martwicy wątroby oraz chorób nowotworowych. Stosowanie preparatów z tego gatunku wykazało pozytywne wyniki w leczeniu wielu nowotworów (guza mózgu, białaczki, raka płuc, raka piersi, raka odbytnicy, raka trzustki). Łagodzi dolegliwości przekwitania oraz napięcie nerwowe i stres. Pomaga walczyć z nadpobudliwością i zaburzeniami snu. Zmniejsza bóle oraz zawroty głowy. Pozytywne efekty wykazano w leczeniu dolegliwości związanych z osłabieniem systemu odpornościowego (chroniczne zapalenie oskrzeli, płuc, grypa, częste przeziębienia). Pomaga w leczeniu schorzeń serca (arytmia, choroba wieńcowa, niewydolność serca), anemii, cukrzycy oraz nadciśnienia. Wspiera leczenie alergii oraz przyspiesza rekonwalescencję po przebytych chorobach.
W owocnikach i grzybni lakownicy żółtawej znaleziono liczne substancje aktywne farmakologicznie (węglowodany, aminokwasy, białka, sole nieorganiczne, związki sterydowe, ponad 120 rożnych trójterpenów, lipidy, alkaloidy, glukozyd kumaryny, olejki lotne oraz witaminy-ryboflawinę (witamina B2) i kwas askorbinowy (witamina C).
Owocniki Ganoderma lucidum można hodować w warunkach in vitro na różnych podłożach (np. na litym drewnie lub na trocinach drzew liściastych, jak buku, dębu, olszy, brzozy, wierzby).

Zobacz też

grzyby.pl [19.04.2014]
pl.wikipedia.org, Lakownica żółtawa [19.04.2014]
indexfungorum.org [19.04.2014]

Bibliografia

Gumińska Barbara, Wojewoda Wiesław, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa 1985.
Kwieciński Aadam, Reishi - nadzieja współczesnej medycyny, Jaworze 2004.
Mańka Karol, Fitopatologia leśna, Warszawa 1998.
Lakownica lśniąca Ganoderma lucidum - biologia, uprawa i właściwości lecznicze, red. Siwulski Marek, Krzysztof Sobieralski, Poznań 2011. Wojewoda Władysław, Ławrynowicz Maria, Red list of the macrofungi in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 55-70.
Wojewoda Władysław, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków 2003.