Lipiennik Loesela

Lipiennik Loesela
Liparis loeselii
(L.) Rich.
Lipiennik Loesella (siedlisko)[2]
Systematyka
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny naczyniowe
Gromada	okrytonasienne
Klasa	jednoliścienne
Rząd	szparagowce
Rodzina	storczykowate
Rodzaj	lipiennik
Gatunek	lipiennik Loesella
Synonimy

Lipiennik Loesela (Liparis loeselii (L.) Rich.) – gatunek rośliny należący do rodziny storczykowatych (Orchidaceae).

Morfologia

Niepozorna, mała i delikatna roślina o żółtawozielonej barwie, dorastająca do 20 cm wysokości. Łodyga wyrasta z okrągławej pseudobulwy otoczonej pochwami liściowymi. Pęd trójkanciasty, nagi, zwykle z dwoma lancetowatymi liśćmi. Liście miękkie i lśniące, zwykle dwa (rzadko trzy) lancetowate bądź eliptyczne o zaostrzonych wierzchołkach. Wyrastają niemal naprzeciwlegle siebie. Część podziemna ma dwie pseudobulwy, zeszłoroczną i tegoroczną, otulone pochwami. Z zeszłorocznej wyrasta pęd nadziemny, tegoroczna gromadzi substancje zapasowe dla przyszłorocznego pędu. Kwiaty na szczycie łodygi, małe i niepozorne, zielonkawe lub żółtobiałe, zebrane w 3–18 kwiatowy kwiatostan o długości do 8 cm. Kwiaty wyrastają na nieco skręconych szypułkach o długości 2-3 mm. Zewnętrzne listki okwiatu równowąskie, warżka tępa, bez ostrogi, o karbowanych brzegach i długości 4–5 mm. Długi na 3–4 mm prętosłup ma białawe pyłkowiny. Kwitnie od maja do lipca. Owoce bardzo małe w stosunku do wielkości kwiatów, pękające podłużnym szwem. Zawierają bardzo drobne nasiona dorastające 0,34 mm długości i 0,16 mm szerokości.Zwykle rośnie w skupiskach po kilka osobników.

Rozmieszczenie i ekologia

Występuje w Europie, Ameryce Północnej oraz Azji, niemal wyłącznie w obszarze klimatu umiarkowanego ciepłego. W Polsce znanych jest ok. 200 stanowisk, z których znaczna część ma charakter historyczny. Po 1980 r. zostało potwierdzone lub odkryte około 100 miejsc występowania lipiennika. Najwięcej stanowisk tego storczyka znajduje się w północno-wschodniej, zachodniej i środkowej części kraju. Są to pojezierza: Mazurskie, Pomorskie i Wielkopolskie. Rozproszone stanowiska spotykane są na Polesiu, Wyżynie i Nizinie Śląskiej. .

Siedlisko lipiennika stanowią torfowiska i bagna między poduszkami mchów z podłożem węglanowym, na wysokości 0 - 1000 m n.p.m. Stwierdzany jest także na siedliskach antropogenicznych. Jest to roślina światłolubna.

Wartość użytkowa

Na terenie Europy jest to gatunek rzadki, zagrożony wyginięciem. Lipiennik Loesela jest gatunkiem o znaczeniu wspólnotowym, wymaga wyznaczenia obszaru NATURA 2000. W Polsce objęty jest ścisłą ochroną gatunkową, zaliczony do gatunków wymierających (kategoria zagrożenia E na "Czerwonej Liście").

Ciekawostki

We wczesnych stadiach rozwojowych, roślina potrzebuje partnera mikoryzowego. W trzecim roku od infekcji grzybem, rozwija się stadium juwenilne z jednym niewielkim liściem, w kolejnych stadiach roślina rozwija po dwa liście. Najczęściej rozmnaża się generatywnie w wyniku samozapylenia, rzadziej wegetatywnie, przez tworzenie się w pochwach liści pąków przybyszowych. Kwiaty pojawiają się dopiero w siódmym roku od wykiełkowania nasion.

Na Warmii i Mazurach gatunek ten występuje m.in. w Mazurskim i Welskim Parku Krajobrazowym oraz w rezerwacie "Sołtysek".

Bibliografia

K. Zarzycki, Z. Szeląg: Red list of the vascular plants in Poland. W: Z. Mirek, . Zarzycki, W. Wojewoda Z. Szelag (red.), Red lists of plants and fungi in Poland. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2006, 11-20.
L. Kucharski: Lipiennik Loesela Liparis loeselii (L.) Rich. W: Przewodnik metodyczny. Biblioteka Monitoringu Środowiska: 99-109. [3]
Warmia i Mazury. Cud, tylko się rozejrzeć. Warmińsko-Mazurska Regionalna Organizacja Turystyczna. Olsztyn: Wyd. Agencja WIT Witold Mierzejewski, 2012.

Linki zewnętrzne

pl.wikipedia.org, Lipiennik Loesela [22.04.2014]